Advies
Gemeenten moeten veel geld krijgen van het Rijk, anders komt het Klimaatakkoord in gevaar
Het Rijk moet 1,8 miljard euro aan gemeenten uitkeren, zodat die klimaatactie kunnen nemen. Anders komen de klimaatdoelen in gevaar, waarschuwt een adviesraad vandaag.
Gemeenten, provincies en waterschappen moeten in de komende drie jaar van het Rijk 2 miljard euro aan klimaatgeld ontvangen. De lagere overheden hebben dat geld nodig om burgers te adviseren, klimaatexperts aan te nemen, plannen te ontwikkelen en duurzame projecten uit de grond te stampen. Zonder geld voor die organisatorische taken komt het landelijke Klimaatakkoord, dat de CO2-uitstoot in 2030 moet halveren, volgens de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in gevaar.
In een ‘dringend advies’ spoort de ROB het demissionaire kabinet vandaag aan om de portemonnee te trekken. Een nieuw kabinet moeten beslissen of het advies wordt overgenomen. Dat het Rijk klimaatgeld moet uitkeren aan lagere overheden was bekend, want in het Klimaatakkoord legt het kabinet veel taken neer bij waterschappen, provincies en vooral gemeenten. “Op lokaal niveau moeten wijken van het aardgas af worden gehaald, moeten burgers aan een elektrische auto geholpen worden en moeten locaties klaargemaakt worden voor windmolens en zonnepanelen. Voor het eerst hangt de ROB daar een prijskaartje aan. Gemeenten hebben voor de periode 2022-2024 jaarlijks 600 miljoen euro nodig om de klimaattransitie vorm te geven, provincies 37 miljoen en waterschappen 22 miljoen.
“Forse bedragen”, noemt de ROB dat. “Om de klimaatdoelen te halen is het overhevelen van financiën nodig”, zegt onderzoeker en medeauteur van het ROB-advies Bart Coster, “want lokaal, op wijkniveau, zijn strategieën en ondersteuning nodig”. Dat is na 2024 niet klaar, dus de ROB verwacht dat tot 2030 meer miljoenenuitkeringen nodig zijn, van Rijk naar lagere overheden.
Lokale expertise opbouwen
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) liet eerder weten eigen expertise op te willen bouwen voor de uitvoering van klimaatmaatregelen. Zo ontstaat geen afhankelijkheid van dure externe consultants, is het idee. VNG-bestuurder Lot van Hooijdonk drong er eerder in deze krant op aan dat het Rijk gemeenten de financiële middelen geeft voor klimaatactie. “De spelregel is: als gemeenten er taken bij krijgen, dient het Rijk een vergoeding te bieden”, zei ze. Gemeenten willen zelf aan de slag. “Er is enthousiasme. Kom op, hopsakee!”, zei VNG-voorzitter Jan van Zanen.
Zorg wel dat er landelijk overzicht blijft, zo adviseert de ROB. Nederland moet in 2030 uitkomen op 49 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990, aldus het Klimaatakkoord. “Een soort landelijk scorebord kan zicht bieden op de resultaten”, oppert onderzoeker Coster van de ROB. Dat is mogelijk, voegt hij eraan toe. Gemeenten, provincies en waterschappen schrijven samen Regionale Energie Strategieën voor schone energieproductie. Coster: “Zoiets kun je doen voor álle klimaatmaatregelen.”
Lees ook:
Het volgende kabinet moet het ‘allergroenste ooit’ worden
Het vorige kabinet doopte zichzelf ‘het groenste ooit’. Heeft het die belofte kunnen waarmaken?
‘Acht miljoen huizen van het gas af: doe dat maar even’
Gemeenten krijgen een ‘regierol’ voor duurzame wijken, aldus het Klimaatakkoord. We doen ons best, zeiden VNG-bestuurders Jan van Zanen en Lot van Hooijdonk in gesprek met Trouw, maar we moeten nog warmlopen.
