Gebruikte glazen potjes kunnen ook door de wasstraat, een start-up maakt daar nu werk van

Potjes aan diggelen gooien in de glasbak voelt milieuvriendelijk. Maar dat is onterecht. “Het is natuurlijk knap dat de glasindustrie er identieke nieuwe potjes van maakt”, begint Peter Verweij (28) van de start-up Pakt, om niet zuur van wal te steken.

“Maar glas omsmelten kan alleen in ovens op 1500 graden, met fossiel gas. Dat heeft een grote CO₂-footprint. Waarom zouden we de potjes niet wassen en hergebruiken?”

Dat lijkt een lastige vraag. Want alles is erop gericht om mensen hun lege potjes van groenten, appelmoes en mosterd in de glasbak te laten gooien. Een restje erin is niet erg, de deksel mag erop blijven.

Grote smeltovens maken er daarna nieuwe potjes van en voedselgiganten vullen die weer met hun producten. “De conservenindustrie is net zo conservatief als ze klinkt”, lacht Verweij. Inzamelen en omsmelten is de standaard. Dat verandert niet zomaar, wil hij maar zeggen.

Hergebruik is goede optie

“Maar het kan echt anders”, zegt Verweij. “Net als bij bier- en frisdrankflesjes is inzameling en hergebruik een optie, tot wel veertig keer.” Dat is waarom hij, samen met een aantal studiekompanen, Pakt heeft opgericht. Een proef in de afgelopen drie maanden stemt de jonge techneuten optimistisch.

Thuisleverancier Picnic leverde bij duizend huishoudens in Alphen aan den Rijn boodschappen af en nam de lege potjes mee. Een installatie van Pakt in Woerden sorteerde de potjes, met een camera die etiketten scande. Vervolgens gingen ze door de wasstraat.

Het resultaat: schone jam- en erwtenpotten, klaar om opnieuw te vullen. Hak, Servero en Kesbeke hebben interesse en doen mee als partner. Nu kopen ze steeds nieuwe potten, dus hergebruik kan aantrekkelijk zijn.

Statiegeld zou helpen

“We zien kansen”, zegt Verweij. “Er is draagvlak voor het inleveren van glazen potten.” Wat helemaal zou helpen, is de invoering van statiegeld. Op een enkele uitzondering na (zoals bij Ekoplaza) zit er geen retourbedrag op glaswerk.

Bij blikjes en kleine plastic flesjes ging ook jaren strijd vooraf aan de invoering van statiegeld. Vooralsnog zet Pakt daarom in op vrijwillige inzameling, via supermarkten en bezorgdiensten.

Pakt, een bedrijf met op dit moment een handvol fulltime medewerkers, ziet zichzelf als dienstverlener. De Haks van deze wereld kunnen schone potjes bij Pakt – uiteindelijk voordeliger – kopen dan bij de pottenfabrikant, is het idee.

Zuinig omgaan met grondstoffen en kapitaal

“Hergebruik van potten is een mooie ontwikkeling, die goed past binnen de circulaire economie waar Nederland naar streeft”, zegt Marcel Keuenhof van Kennisinstituut Duurzaam Verpakken. “Het is een goede manier om zuinig om te gaan met grondstoffen en kapitaal.”

Keuenhof: “Een kwaliteitsmanager van een voedselbedrijf zal wellicht liever steeds nieuwe potten gebruiken. Maar waarom zouden we het systeem met wasmachines niet zó kunnen inregelen dat glaswerk veilig gereinigd wordt? Ik kan geen goede reden verzinnen.”

Om de start-up vooruit te helpen, gaf de overheid 50.000 euro subsidie. Stichting Doen doneerde enkele tienduizenden euro’s. “Geld waarmee we doorontwikkelen”, zegt Verweij. Een voorbeeld: het camerasysteem moet vormen gaan herkennen in plaats van barcodes. Want op veel potjes zit geen etiket meer.

Deksel is nog een hindernis

En zo zijn er nog wel hindernissen te nemen, zegt Verweij. “De dekseltjes, om maar iets te noemen.” Fabrikanten produceren steeds een grote partij glaswerk met een mal. De ene lading kan net een fractie dikker of dunner uit de mal komen dan de ander. De dekseltjes worden per lading afgestemd, maar omdat Pakt inzet op hergebruik, zitten verschillende partijen potjes door elkaar heen. De gevleugelde uitspraak ‘op ieder potje past een deksel’ gaat hier niet altijd op.

Verder is het een hele toer om een geschikte wasmachine te ontwikkelen. De proef in Woerden werkte wel, maar wil Pakt echt grootschalig gaan werken, dan is er een verfijnde wasstraat voor potjes nodig. “Bestaande wasmachines zijn bedoeld voor flesjes en niet voor potjes.”

Ook wijn- en sapflessen

Met dat nadeel kan Pakt mogelijk later zijn voordeel doen. Want als het bedrijf succes boekt met het hergebruiken van glazen potten, dan wil de start-up hetzelfde gaan doen met sap- en wijnflessen. “Lastig is dat wel”, zegt Verweij. Net als bij potjes, bestaan vooral wijnflessen in talloze vormen, met afwijkende diktes.

Nog een essentieel verschil: de flessen komen van over de hele wereld. Pakt kan een wijnfles uit Zuid-Afrika wel redden uit de glasbak en wassen, maar terugsturen naar de fabrikant zou alsnog vervuilend zijn. “Ons doel is daarom om de wijnflessen van Nederlandse huismerken te gaan sorteren en hergebruiken.”

Lees ook:
Boos om plastic? Glas is net zo vervuilend

Statiegeld op alle glazen verpakkingen kan een belangrijke bijdrage leveren aan een klimaatneutraal Nederland.