‘Gaslobby beïnvloedt milieuplannen Timmermans. Hij is daar niet open over’

Aan de vooravond van de presentatie door de Europese klimaatcommissaris Frans Timmermans van een nieuwe hoeksteen onder zijn ambitieuze milieuplannen (Green Deal) heeft lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO) hard uitgehaald naar Timmermans’ ‘schokkende gebrek aan transparantie’. Volgens die waakhond heeft de lobby van aardgasbedrijven een grote invloed op de vormgeving van die Green Deal in het algemeen en de nieuwe waterstofstrategie in het bijzonder.

Hoewel de technologische en logistieke drempels nog hoog zijn, moet waterstof een grote bijdrage leveren aan het vergroenen van vooral de zware industrie, zoals de fabricage van staal, en de transportsector. Waterstof is geen energiebron, maar een energiedrager: voor de opwekking is altijd een andere vorm van energie nodig.

Lobbyisten liepen de deur plat

In Timmermans plannen ligt de nadruk op ‘hernieuwbare’ waterstof: waterstof die met zonne- of windenergie is opgewekt. Daarnaast blijft er ruimte voor, onder meer, aardgas als grondstof. De CO2-uitstoot daarvan moet zo veel mogelijk worden afgevangen en opgeslagen.

Daarmee blijft fossiele energie volgens CEO een onderdeel van de Green Deal, terwijl het de bedoeling was om van broeikasgassen af te komen. De gaslobby is er in geslaagd om de traditionele energiereuzen voor een al te driest klimaatbeleid te behoeden, stelt CEO.

Al vanaf de geboorte van de Green Deal, in december vorig jaar, zijn de kantoren van Timmermans en andere hooggeplaatsten in het Brusselse commissiegebouw platgelopen door lobbyisten vanuit de industrie, stelt CEO in een rapport. “In de eerste honderd dagen van het vormgeven van de Green Deal hebben topfunctionarissen van de Commissie 151 keer met bedrijfslobbyisten gesproken, meer dan elf keer per week, terwijl daar nauwelijks verslaglegging van is geweest.” Na een CEO-verzoek om inzage bleek dat er slechts van drie ontmoetingen notulen bestonden. CEO zal daarover een klacht indienen bij de Europese ombudsman. Het lobbyregister van de commissie kent geen verplichting om bijeenkomsten te notuleren.

Afhankelijk van fossiele brandstoffen

Volgens critici is er een groot verschil tussen Timmermans’ strategie, die behoorlijk ambitieus is, en de plannen van de waterstofalliantie. Die komen vooral uit de koker van de industrieafdeling van de Europese Commissie, die niet bepaald in de voorhoede van de Green Deal-initiatieven is te vinden.

In het beoogde bestuur van de waterstofalliantie zitten grote energiebedrijven als Shell, Gasunie en Vattenfall. Weliswaar praten ook maatschappelijke organisaties mee, maar – zo erkent de Europese Commissie – de waterstofinitiatieven worden ‘gedreven door de industrie’. Dat kan ook niet anders volgens de Commissie, omdat daar de kennis zit voor de techniek en de logistiek die de ontwikkeling van een volwassen waterstofsector vereist.

Er is nu nog nauwelijks een markt voor waterstof. Het negeren van de minder duurzame energiebronnen, zoals aardgas, zou volgens de Commissie onverstandig zijn, omdat dan het massale gebruik niet van de grond zou komen.

Timmermans ziet in waterstof een van de belangrijkste instrumenten om tegen 2050 voor de hele EU klimaatneutraliteit te bereiken (geen CO2-uitstoot). Critici menen dat er dan afhankelijkheid blijft van fossiele brandstoffen, maar ook dat de fabricage van waterstof erg duur is.

“Vriend en vijand beschouwen de Green Deal als het meest ambitieuze klimaatplan ooit. De doelen voor groene waterstof in deze strategie zijn tijdens het schrijfproces zelfs met 50% verhoogd. Dat zegt meer over onze positie dan het aantal gesprekken met verschillende belanghebbenden”, laat een woordvoerder van de Europese Commissie in een reactie weten.

Lees ook:
Groene waterstof als een toekomstbelofte (maar wordt die ook waargemaakt?)

Waterstofgas kan gaan doorbreken, zegt hoogleraar Ad van Wijk van de TU Delft. Want: huizen en fabrieken gasvrij maken met wind- en zonnestroom in kabels, dat ziet hij nu al misgaan. Kritiek op zijn ‘waterstofdroom’ is er ook. ‘Het is een transitieremmer.’

Groningen wil wereldwijd voorop lopen in waterstof-productie. ‘Eerst zien, dan geloven’

De provincie ontvouwde in februari, samen met Shell en Gasunie, een groots plan voor waterstofproductie met windmolens in zee. Aan het voorstel kleven nog vele, grote onzekerheden.