Galajurk of vaatwasser nodig? Die hoef je niet meer te kopen

Dat er deelauto’s bestaan, is algemeen bekend. Maar er zijn nog veel meer spullen die handig zijn om te lenen in plaats van kopen. Hoe pak je dat aan? Lector platformeconomie Nicole Stofberg geeft tips.

Elke volle schuur of zolderkast is er een bewijs van: iedereen bezit talloze spullen die we maar heel soms gebruiken. Een naaimachine die op de vliering staat te niksen, een volle bak met gereedschap in een hoek. Want ja, zo af en toe moet je een gescheurde broek dichtnaaien of een schroef in de muur draaien.

“Die voorraad aan spullen die we maar zelden gebruiken, toont aan dat er kansen liggen voor delen en lenen”, zegt Nicole Stofberg, lector platformeconomie aan de Haagse Hogeschool. “Waarom zou iedereen zelf een collectie hamers en zagen moeten hebben als je ze ook met elkaar kunt delen?”

Je kunt het zo gek niet bedenken of er valt wel een deelsysteem voor op te zetten, gratis of tegen een kleine betaling. Meubels, vakantiespullen, kleding en huishoudelijke apparaten hoeven niet in iemands bezit te zijn. Leen of huur ze: het plezier is er niet minder om.

‘Het delen van dure spullen is kwetsbaar’

Maar om dat te bereiken moet delen wel goed gebeuren, zegt Stofberg, die promoveerde op onderzoek naar het gezamenlijk gebruik van spullen en diensten. Ten eerste moet natuurlijk niet iederéén alles de deur uit doen om vervolgens aan te kloppen bij een ander. “Er moet hyperlokaal genoeg kritische massa zijn”, zegt Stofberg in beroepsjargon. Ofwel: vlakbij moeten voldoende spullen te leen zijn. Verder is het belangrijk dat mensen elkaar vertrouwen, wanneer ze soms waardevolle producten onderling gaan uitwisselen. “Daar zit soms een risico aan. Het delen van dure spullen is kwetsbaar.”

Deelplatforms, zoals het bekende Peerby, kunnen koudwatervrees wegnemen door via verzekeringen goede garanties te bieden. “Mensen moeten bij het maken van een leenafspraak goed kunnen communiceren via een app of website”, zegt Stofberg. “Je wilt niet te maken krijgen met een nepprofiel.”

Zodra aan zulke basisvoorwaarden wordt voldaan, kan het volgens Stofberg een feestje zijn om te delen, lenen en ruilen. “Dat is echt handig en leuk. Spullen delen in plaats van bezitten vraagt gedragsverandering. Maar om te bewegen naar een milieubewuste, circulaire economie is het wel belangrijk.”

De hang naar eigen bezit is groot

Er moet nog een hoop gebeuren om de massa mee te krijgen. De hang naar eigen bezit van gloednieuwe spullen is groot. Ook komen rondslingerende deelscooters en -fietsen wel eens negatief in het nieuws.

Het nieuwe platform Gearshare, voor onderlinge uitruil van bergsportspullen, is een goed voorbeeld van hoe het wél succesvol kan. Mensen registreren zich en zetten hun aanbod in de etalage. “Typisch zoiets dat normaal vooral stof staat te verzamelen”, zegt Stofberg. De kleine vergoeding die wordt gevraagd komt vaak lang niet in de buurt bij de kosten van een nieuwe aanschaf.

Ook een hogedrukspuit, ladder en kruiwagen noemt Stofberg als voorbeelden van dingen die handig zijn om even te lenen als ze nodig zijn. Dat hoeft niet altijd bij een andere consument thuis te zijn. Talloze kleine online platforms werpen zichzelf op als tussenpartij. Ook bieden commerciële bedrijven steeds vaker spullen te huur aan, in plaats van te koop.

Meubelgigant Ikea experimenteert met het leasen van banken en kasten. Bedrijven bieden witgoed, zoals vaatwassers en wasmachines, aan tegen een maandelijkse huurprijs. Gaat er iets stuk, dan repareert de aanbieder de spullen, zodat de goederen minder snel op de vuilhoop belanden.

En de deeleconomie gaat verder dan het uitruilen van gebruiksvoorwerpen, ziet Stofberg. Wie een moestuin heeft en omkomt in de peren of komkommers, kan het overschot via Versuitdetuin aanbieden aan de liefhebber. En een buurtproject in Amsterdam-Noord experimenteert met het uitwisselen van zonne-energie.

QR-codes in kledingstukken

Ook in de kledingsector, een van de vervuilendste branches ter wereld, valt veel te winnen. “Ik snap dat mensen hun sokken en ondergoed niet gaan delen”, lacht Stofberg. Maar juist omdat veel mensen graag hun outfit verversen, lijkt onderlinge uitruil geschikt.

Bedrijven anticiperen erop dat mensen fast fasion beu raken. Zo zet het Deense merk Samsøe Samsøe QR-codes in kledingstukken. Is iemand de trui of jas zat? Even de barcode scannen en hij staat online, op zoek naar een nieuwe eigenaar. Kleding huren voor een feest of ceremonie kan ook, zoals bij Lena’s kledingbibliotheek. “Op een platform als Vinted valt ook kleding door te verkopen.” Ruilplatforms zoals Krijgdekleertjes en The Clothing Loop organiseren ook tweedehands overnamen, in het bijzonder van kinderkleding.

Baby’s en peuters groeien zo snel dat ze in no time iets nieuws nodig hebben. Dat geldt ook voor hun fiets. Daar heeft het platform Bikeflip iets op gevonden. Ouders huren daar een fietsje. Is dat te klein geworden, dan ruilen ze hem in voor een groter model.

Ook handig voor ouders om een uitpuilende hoop aan speelgoed in huis te bestrijden, zijn platforms zoals Swip Swap om speelgoed te ruilen. Een andere puzzel of pop voelt als nieuw.