Zorgsector
FNV waarschuwt voor leegloop in de zorg: een kwart van het personeel overweegt flexwerk
De FNV vreest verdere leegloop in de zorg. Zorgmedewerkers willen vooral als flexwerker aan de slag.
Een kwart van de zorgmedewerkers speelt met de gedachte het vaste dienstverband op te zeggen. Ze willen verder als zzp’er of flexwerker, via detachering. Bij jongeren is dat percentage veel hoger: zes op de tien wil flexibel werken. Dat blijkt uit een onderzoek onder 4450 zorgmedewerkers in opdracht van FNV Zorg & Welzijn. De ondervraagden komen uit alle zorgsectoren.
Zzp’ers of flexwerkers, die via detacheringsbureaus aan de slag gaan, kunnen zelf aangeven wanneer ze willen werken. Bij het maken van de roosters worden zij als eerste ingepland, aldus de FNV. De gaten die dan overblijven worden opgevuld door mensen met een vast contract. De vaste medewerkers draaien zo op voor de minder populaire diensten. Meer invloed op het rooster en een betere balans tussen werk en privé wordt in het onderzoek vaak als reden gegeven om een overstap te overwegen. Daarnaast speelt ook een betere beloning een belangrijke rol.
Zorginstellingen zijn veel meer geld kwijt aan flexibele krachten
Voor de zorginstelling zijn flexwerkers of zzp’ers duurder dan vaste arbeidskrachten. Detacheringsbureaus, bijvoorbeeld, willen ook een graantje meepikken. De bureaus bieden naast een hoger loon ook extraatjes als leaseauto’s en bonussen, waar de zorg dan uiteindelijk voor betaalt.
De FNV wil dat al dat geld direct in de zorg wordt geïnvesteerd. FNV-bestuurder Elise Merlijn: “Het is raar dat werkgevers wel geld willen uitgeven aan dure zzp’ers en flexwerkers, maar weinig doen om hun vaste mensen te behouden.” Die vaste krachten moeten dus meer loon krijgen, vindt de FNV.
Zorg wordt schaars en ontoegankelijk
“Als de trend van vast naar flex zich verder doorzet, stevenen we af op een zorginfarct”, waarschuwt Merlijn. Ze wijst op de dubbele vergrijzing: de vraag naar zorg zal de komende jaren toenemen vanwege de ouder wordende bevolking terwijl ook het zorgpersoneel ouder wordt. “De werkdruk is al schreeuwend hoog in de zorg en wordt alleen maar groter naarmate het vaste team kleiner wordt. Zorgmedewerkers vallen vervolgens uit en zo kom je in een vicieuze cirkel.” Zorg wordt schaars en ontoegankelijk, vreest Merlijn. “Operaties kunnen soms alleen nog doorgaan als er extern personeel wordt ingehuurd en dus lopen de wachtlijsten op.”
Begin dit jaar becijferde Intrakoop, een inkoopcoöperatie voor de zorg, dat in de ouderenzorg inmiddels tien procent van de totale personeelskosten gaat naar mensen die niet in loondienst zijn. In de GGZ en gehandicaptenzorg is dat acht, in de ziekenhuizen 5,2 procent.
De FNV wijst ook op de gevolgen van de vele flexwerkers voor de zorgkwaliteit. Om de beste zorg te leveren, is het belangrijk dat een team goed op elkaar is ingespeeld, erkent ook de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. NVZ-woordvoerder Wouter van der Horst: “Met veel flexwerkers kan een medisch team geen geoliede machine worden.”
‘Als ik net aan mijn carrière begon, werd ik misschien wel zzp’er’
Peter Spijkerman, werkt sinds 15 jaar in de forensische gehandicaptenzorg bij Trajectum
“In de afgelopen anderhalf jaar zijn er vier vaste collega’s gestopt op de afdeling waar ik werk, waarvan drie nu weer als zzp’er zijn teruggekomen. Dit zijn mensen die ik in eerste instantie heb ingewerkt. Zij zijn nu terug met betere arbeidsvoorwaarden dan de medewerkers die wel zijn gebleven. Ik ging laatst met een van mijn cliënten eens tellen, we kwamen erop uit dat hij in vier jaar tijd 35 verschillende begeleiders heeft gehad.
Ik zie een scheefgroei van de beloning die zzp’ers ontvangen ten opzichte van vaste werknemers. Ik merk dat dit de meeste wrevel oproept bij collega’s met een vast dienstverband. Dan zegt een zzp’er bijvoorbeeld dat hij een leaseauto heeft en een tankpas, terwijl een vaste werknemer alleen een reiskostenvergoeding van 8 cent per kilometer krijgt.
Op onze afdeling zitten acht cliënten, zij worden per dienst door drie medewerkers begeleid. De cliënten zijn gedwongen opgenomen, het is belangrijk om een vertrouwensband met ze op te bouwen. Dat lukt zzp’ers niet. De vaste werknemers proberen, samen met de cliënten, een huishouden te runnen. Dat wordt een stuk lastiger wanneer er maar twee vaste krachten zijn en een zzp’er of uitzendkracht.
Elke cliënt heeft zijn eigen behandelplan en medicatie. Vaste krachten zijn hiermee bekend, een nieuwe zzp’er moet eerst daarvan op de hoogte worden gebracht. Dit kost elke keer tijd die de vaste werknemer niet aan de cliënten kan besteden. Ik hou van stabiliteit, voor mij zou het dus niet werken om als zzp’er aan de slag te gaan. Maar als ik 21 was en net aan mijn carrière zou beginnen, nam ik het misschien wel in overweging.
Ik denk dat instanties zich meer moeten inzetten om werknemers aan zich te binden. Dit zou kunnen door opleidingen van werknemers te betalen en ze de gelegenheid geven zich door te ontwikkelen.”
‘Als zzp’er heb je geen collega’s om op terug te vallen, ik moet alles zelf doen’
Alphine Smit-Bakker, werkte 20 jaar in de thuiszorg, is sinds 2018 zzp’er bij twee zorginstellingen op Texel, in een hospice en ze geeft vakantiezorg
“Het is een sprookje dat je veel meer verdient als zzp’er dan als iemand in vaste dienst. Ik moet mijn eigen pensioen opbouwen, verzekeringen regelen en opleidingen betalen. Als ik onderaan de streep kijk, verdien ik een euro meer dan iemand met een vast dienstverband. Ik doe het niet voor het geld. Voor mij draait het om de vrijheid om ja of nee te kunnen zeggen wanneer ik word gevraagd om te werken.
Naast mijn werk in de zorg heb ik ook veel andere dingen te doen. In de wintermaanden werk ik veel in de zorg, in de zomermaanden een stuk minder. Je hoort wel vaak dat zzp’ers alleen de leuke diensten willen draaien. Ze zouden dan niet in het weekend of ’s avonds willen werken. Voor mij geldt dat in ieder geval niet, ik spring overal in. In het hospice hier op Texel draai ik de avonddienst.
Als zzp’er heb je geen collega’s om op terug te vallen. Ik moet alles zelf doen. Bij mij past het heel goed, maar dat geldt niet voor iedereen. Mensen denken er vaak te makkelijk over. Voor zover ik weet, ben ik momenteel de enige zzp’er op Texel die in de zorg werkt. Er waren eerder wel twee anderen, maar die zijn weer in vaste dienst. Die vonden het te veel rompslomp om alles te regelen.”
Lees ook:
Zzp’ers en uitzendkrachten jagen de zorg op hoge kosten
De personeelstekorten in de zorg beginnen zwaar te wegen voor de financiën van instellingen.
