First Republic Bank zorgt met faillissement voor nieuwe onrust in bankensector

Even leek het écht zo. Dat de besmettelijke onrust onder Amerikaanse banken weer helemaal was gaan liggen, dat de vrees voor een nieuwe financiële crisis te voorbarig en achteraf bijna lachwekkend was geweest.

Maar met de First Republic Bank is er nu toch weer een bekende naam uit het Amerikaanse bankenlandschap omgevallen. Daarmee herleven de zorgen uit maart weer, toen het faillissement van Silicon Valley Bank een klein domino-effect onder andere banken in gang zette.

Strengere regels

Beleidsmakers uit de VS en uit Europa praten daarom weer over strengere regels en nieuwe gevaren, zoals de snelheid waarmee een ‘bankrun’ uit de hand kan lopen nu mensen elkaar aansteken op sociale media.

First Republic Bank uit Californië zat afgelopen maart ook al in de problemen, maar werd uiteindelijk gered door een kapitaalinjectie van 30 miljard dollar. Deze week ging het alsnog helemaal mis.

Uit zorgen om de bank hebben klanten de afgelopen periode voor zo’n 100 miljard dollar aan spaartegoeden opgenomen, meldde de bank eerder, meer dan de helft van wat er eind vorig jaar nog aan deposito’s op de balans stond.

Enorme koersval

Die mededeling zette meteen een enorme koersval op de beurs in gang. Inmiddels is een aandeel in First Republic liefst 97 procent minder waard dan aan het begin van dit jaar. De paniek werkte aanstekelijk: ook Europese banken, waaronder ING en ABN Amro, daalden iets op de beurs.

Terwijl een consortium van Amerikaanse grootbanken dit weekend samen met de overheid onderhandelt over een acute reddingsoperatie, wordt er steeds meer duidelijk over hoe het allemaal zo mis kon gaan met al die Amerikaanse banken.

Vrijdag verscheen bijvoorbeeld een rapport van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bankenkoepel, die onder meer belast is met bankentoezicht. Michael Barr, hoofd toezicht binnen de Fed, gaf daarin ruiterlijk toe dat zijn organisatie steken had laten vallen.

Zo handelde de Fed te traag toen de eerste problemen op de balans van Silicon zichtbaar werden. Maar bovenal zijn de regels voor middelgrote banken in de VS volgens Barr niet streng genoeg. Onder meer de kapitaaleisen zouden te laag zijn.

Stijgende rente

Dat kan misgaan zodra de rente stijgt, zoals momenteel het geval is. Bij een stijgende rente worden veel beleggingen van banken, waaronder die in staatsobligaties, plots minder waard. Silicon Valley Bank verslikte zich door de gestegen rente in zijn portefeuille met staatspapier, bij First Republic zit de pijn meer bij hypotheekproducten waar de bank in had geïnvesteerd.

In Europa zijn de regels veel strenger. Banken moeten de risico’s op hun eigen balans meer in de gaten houden, toezichthouders kunnen eerder ingrijpen. Zo zou een rentestijging hier niet gelijk tot een bankroet moeten leiden.

Toch zitten ook Europese beleidsmakers weer op het puntje van hun stoel door de toestanden in de VS, zeker nadat al snel ook het Zwitserse Credit Suisse in de problemen kwam. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, refereerde afgelopen vrijdag aan een nummer van Abba om zijn gevoelens uit te drukken. ‘Mama mia, here we go again’, zei hij tijdens een speech in Zweden over de banken-onrust.

Bankrun

Er is sinds de financiële crisis van 2008 veel verbeterd in het bankentoezicht, vindt Knot, en banken zijn ook veel beter gekapitaliseerd. Maar er zijn ook nieuwe risico’s die destijds niet zo bestonden. Met name de opkomst van sociale media, waarin de zorgen om de veiligheid van spaargeld bij een bank zich razendsnel kunnen verspreiden.

Zo maakte de bankrun bij Silicon Valley volgens Knot pijnlijk duidelijk hoe snel mensen elkaar op Twitter en in WhatsApp-groepen kunnen aansteken: in no-time hadden mensen elkaar opgejut om in totaal voor tientallen miljarden van hun rekening af te halen.

In het geval van het Zwitserse Credit Suisse was de steen des aanstoots bijna ‘letterlijk één enkele tweet’, zei Knot. Natuurlijk, de bank kampte al langer met allerlei schandalen, boetes, mismanagement en financiële zeperds. Maar verschillende media, en kennelijk dus ook Knot, stellen dat de uitstroom van spaargeld pas echt op gang kwam toen een Australische journalist alarmistisch begon te twitteren over de bank.

Knot is zeker niet de enige die zich zorgen maakt over de invloed van sociale media. Dat was zelfs één van de hoofdthema’s tijdens de bijeenkomst van de Eurogroep, bestaand uit de ministers van financiën uit de eurozone, die elkaar vrijdag eveneens in Stockholm spraken. Wat minister Sigrid Kaag betreft komt er onderzoek naar hoeveel sneller spaargeld tegenwoordig weggehaald kan worden, en wat dat zou betekenen voor de kapitaaleisen van banken.

In een eerdere versie van dit artikel stond First National Bank in plaats van First Republic Bank, dat is aangepast.

Lees ook:

De bankencrisis is afgewend, het gevaar niet

Een bankencrisis dreigde, maar die lijkt er niet te komen. Hebben we iets geleerd van de vorige crisis, die grote gevolgen had voor de wereldeconomie?