Europese Commissie wil meer mijnbouw, juist voor de groene ambities

De Europese Commissie wil in de komende jaren 10 procent van de eigen sterk stijgende behoefte aan kritieke grondstoffen uit eigen bodem gaan opdiepen. Dat staat in een nog niet gepubliceerd voorstel van de Europese Commissie, dat deze week wordt gepresenteerd. De meeste mijnen in de Europese Unie werden in de jaren zeventig gesloten, maar nu is er opnieuw sprake van het delven van grondstoffen.

Europa heeft dringend behoefte aan zogenoemde kritieke grondstoffen: aardmetalen als kobalt en neodymium, maar ook lithium. Ze worden nu volop gebruikt in allerhande huishoudelijke apparaten, zoals wasmachines en drogers. Als Europa zijn groene ambities waar wil maken, moet de EU in de nabije toekomst de hand zien te leggen op tientallen keren meer van deze grondstoffen, voor bijvoorbeeld windmolens en de accu’s van elektrische auto’s.

Daarom maakt de Europese Commissie plannen over het openen van mijnen. Want als Europa zijn groene ambities wil waarmaken, heeft het veel meer grondstoffen nodig. In het uitgelekte wetsvoorstel over kritieke grondstoffen staat bijvoorbeeld dat de EU in 2050 behoefte heeft aan 57 keer meer lithium dan nu. Van de totale behoefte aan materialen moet 15 procent komen uit hergebruik.

Stoflongen en oogsidderen

Het plan is dat de EU in staat is om 40 procent van die grondstoffen zelf te verwerken. Dat betekent dat er op Europees grondgebied fabrieken moeten komen die nu nog in China staan, waar bijvoorbeeld magneten worden samengesteld.

Buiten het eigen grondgebied wil de EU zogenaamde ‘strategische projecten’ opzetten. Ook daarmee worden mijnen bedoeld, al wil de Europese Commissie niet terug terug naar de tijd waarin mensen aan mijnbouw gekoppelde kwalen als stoflongen en oogsidderen opliepen. Nieuwe mijnbouwprojecten, binnen de EU of daarbuiten, moeten daarom voldoen aan alle Europese regelgeving over duurzaamheid en milieu en ook de arbeidsomstandigheden moeten er voldoen aan de hedendaagse Europese normen.

Partijen die plannen hebben voor mijnbouw en daar EU-geld voor willen krijgen, moeten vertellen hoe ze steun van het publiek denken te krijgen. Ook wil de EU dat nieuwe mijnen door de directe omgeving worden geaccepteerd.

Recycling van magneten

Een tweede deel van het plan gaat over hergebruik van voor de energietransitie essentiële materialen. De meeste van deze kritieke grondstoffen zijn metalen die in principe eindeloos kunnen worden hergebruikt. Momenteel gebeurt dat amper, ook bij magneten. Juist daar is in de toekomst veel behoefte aan.

Magneten worden gebruikt in auto-accu’s en windturbines, maar ook in gewone huishoudelijke apparaten als wasmachines en airconditioners. De Europese Commissie zegt dat de recycling van magneten prioriteit moet krijgen, maar stelt geen specifieke doelen.

Echt groene economie

Totdat de Europese Commissie het voorstel officieel heeft ingediend, is nog niet helemaal zeker of de genoemde percentages de uiteindelijke versie zullen halen. Dat zal later deze week blijken. Het Europees Parlement kreeg de mijnbouwplannen al te zien.

De in groene industrie gespecialiseerde PvdA-politicus Mohammed Chahim reageert kritisch. “We moeten niet ondoordacht allerlei grondstoffen gaan delven, ten koste van mens en milieu”, zegt Chahim. “Cruciaal is het hergebruik van bestaande materialen. Mijnbouw moeten we niet uitsluiten, maar er moeten heel duidelijke sociale en milieuvoorwaarden aan vast zitten.”

Ook GroenLinks-politicus Bas Eickhout stond niet te juichen bij eerste lezing van het plan. Hij denkt dat de commissie te weinig nadruk legt op hergebruik. “We zullen op deze manier in de wereld altijd de vragende partij blijven. We moeten als Europa nog veel beter gaan nadenken over een echte groene economie.”

Lees ook:

Zeldzame metalen ontdekt in Zweden. ‘Europa heeft meer mijnbouw nodig’

In Zweden zijn zeldzame aardmetalen gevonden, bruikbaar voor de productie van elektrische auto’s en windmolens. “Het zou goed zijn als er meer mijnbouw in Europa zou komen”, vindt expert René Kleijn.