Een wondermiddel voor duurzaam vliegen bestaat niet, dus wed op alle paarden tegelijk

Dromen mag. Misschien lukt het over vijf jaar om elektrisch aangedreven vliegtuigen de lucht in te krijgen die vluchten van zo’n 500 kilometer kunnen maken. Misschien wordt er in 2030 ook genoeg duurzame kerosine geproduceerd om de vliegtuigtanks voor 14 procent te vullen, zoals Nederland wil. En misschien kunnen we rond 2050 hopen op vliegtuigen op waterstof.

Maar zeker is, blijkt uit deze artikelenserie, dat geen enkele remedie klimaatneutraal vliegen snel dichtbij brengt. Vliegen op waterstof is schoon, maar kan pas over enkele decennia op grote schaal. Vliegen op duurzame kerosine kan veel eerder, maar de benodigde grondstoffen worden over tien à vijftien jaar schaars. En vliegen op elektrische batterijen kan alleen over korte afstanden.

Niet vreemd dus dat klimaatactivisten steevast roepen: duurzaam vliegen bestaat niet. En: het enige wat helpt, is minder vliegen. Het grote voordeel van deze remedie is dat die niet afhankelijk is van technologie die er nog niet is.

Maar daarmee is het pleidooi voor minder vliegen nog niet meteen realistisch. Wereldwijd wordt juist nog heel veel groei van het vliegverkeer verwacht, vooral in opkomende economieën als China en India. Daar groeit de welvaart, met als bijna onvermijdelijk gevolg dat mensen meer vliegen. Wie gaat dat tegenhouden?

Er is geen silver bullet

Wat dan wel? Joris Melkert van de faculteit lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TU Delft, gaf er de Tweede Kamer al een paar keer advies over. Dat kwam steeds neer op: wed niet op één paard, maar op alle paarden tegelijk.

Er is geen silver bullet, stelt Melkert, geen “enkelvoudige maatregel die de luchtvaart in één klap duurzaam kan maken”. Zet dus in op zuinigere en schonere vliegtuigen én op duurzame brandstoffen én op een goed emissiehandelssysteem – ook al is van niet elke methode precies duidelijk wanneer die vruchten gaat afwerpen. En zet óók in op het afremmen van de groei. “Verduurzamen kan”, zegt Melkert. “Het kost alleen heel veel tijd en heel veel geld.”

Groeien om te verduurzamen

Die krimp is misschien wel het meest omstreden punt. Vooral omdat de luchtvaart zelf er niet aan wil. De KLM kwam vorige maand nog met een plan om aan te tonen dat de krimp van Schiphol die het kabinet wil nergens voor nodig is, en haar zelfs bedreigt in haar voortbestaan. Om te kunnen verduurzamen, bijvoorbeeld door te investeren in schonere vliegtuigen, is veel geld nodig en dat komt alleen binnen bij groei.

Maar groeien om te verduurzamen, dat heeft tot nu toe niet gewerkt. Vliegtuigen zijn nu inderdaad schoner dan vroeger, maar er vliegen er veel meer, en daardoor is de klimaatschade alleen maar toegenomen. Klimaatactivisten wantrouwen daarom het pleidooi van de luchtvaart. En al die duurzame initiatieven en initiatiefjes van de luchtvaartindustrie, zijn die niet alleen maar bedoeld om te ontkomen aan krimp, het enige wat écht helpt?

Het klopt, de luchtvaart heeft geen geld voor verduurzaming, zegt Eric Pels, luchtvaarteconoom aan de Vrije Universiteit, want de winstmarges zijn erg klein. Kan krimp, minder aanbod dus, niet tot hogere prijzen leiden, en daardoor tot grotere marges? “Misschien. Maar het kan er ook toe leiden dat passagiers die meer willen betalen wegblijven, dat schaalvoordelen wegvallen en dat de marges dus nog kleiner worden.”

Wat werkt dan wel? “Het is wachten op een innovator”, stelt Pels, “een luchtvaartmaatschappij die echt iets nieuws bedenkt, of juist een buitenstaander die met nieuwe ideeën komt.”

Lees ook:

Door de zware batterij komt een elektrisch vliegtuig niet ver

Een batterij is zo zwaar dat een vliegtuig er nauwelijks mee de lucht in komt, althans voor langere vluchten. Elektrisch vliegen is daarom niet genoeg om de luchtvaart klimaatneutraal te krijgen. Deel 4 van een serie over duurzaam vliegen.

Lees hier de artikelenreeks over duurzaam vliegen terug