Op zoek naar een digitaal – en duurzaam - kerstcadeau? Voor 1,20 euro bescherm je bij EarthToday één vierkante meter natuur. Het ‘bedrijf met een doel’ wil op termijn elke aardbewoner zo’n certificaat geven.
Het is december en elk reclameblok puilt uit van de wervingsspotjes voor goede doelen. Geef geld, en red/help/bescherm mensen/dieren/de planeet. Doordat goede doelen vrijwel altijd stichtingen zijn, moeten ze elk jaar hun hand ophouden om de financiën rond te krijgen. Ze missen de onafhankelijkheid en doelgerichtheid van een bedrijf.
Dat moest anders kunnen, vonden Kees Zegers, oprichter van nieuwswebsite Nu.nl, ondernemer Bas Verhart, tevens toezichthouder bij accountantsbedrijf Deloitte en Chiel Liezenberg, die aan de wieg stond van betaalapplicatie iDEAL. Stel dat ze het goede doel van een stichting konden combineren met het winstoogmerk en groeiperspectief van een bedrijf, dan zouden we de planeet daadwerkelijk én snel kunnen redden met z’n allen, denken zij.
Met EarthToday moet dat gaan gebeuren. De organisatie is een mengvorm tussen een stichting, bedrijf en vereniging, wat de oprichters zo’n drie jaar aan voorbereidende gesprekken met advocaten, accountants en notarissen kostte. De resulterende ‘for-purpose venture’ is volgens Liezenberg nu dan ook de enige in zijn soort. De oprichters hebben daarbij afgesproken dat ze eventuele verdiensten voor tweederde terugstorten in het platform.
Toekomst veiligstellen
Het doel is simpel: natuurbescherming versnellen en daarmee in één adem aantonen dat het doel van de ‘Half Earth’-beweging haalbaar is. Deze beweging stelt dat de helft van het aardoppervlak de komende decennia beschermd moet worden om onze toekomst veilig te stellen. Een sympathiek idee, maar nu nog schier onuitvoerbaar.
De oplossing die EarthToday wil bieden, werkt als volgt. Voor 1,20 euro beschermen particulieren en bedrijven één vierkante meter land of negen vierkante meter zee. Van die 1,20 euro gaat 20 cent naar EarthToday, dat daar belasting over betaalt en er het online platform mee in de lucht houdt. De resterende euro gaat als donatie naar de aangesloten natuurorganisaties. Die verdubbelen elke vierkante meter beschermde natuur die ze via EarthToday ‘gedoneerd’ krijgen.
Zo gaat 83 procent van het geld volgens de oprichters direct naar natuurbescherming. ARK Nederland en Rewilding Europe doen mee met EarthToday, net als de Peace Parks Foundation. Ook andere organisaties zijn welkom, zolang ze zich committeren aan het hoofddoel van natuurbescherming.
Wildere natuur
Han Olff, hoogleraar ecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, is enthousiast over het initiatief. Hij is toezichthouder bij ARK Nederland en kent de uitgangspunten van EarthToday. “Ze denken grootschalig en staan vooral voor de wat wildere natuur, niet de aangeharkte vormen van natuur.”
EarthToday werkt vooral als fondsenwerver, de aangesloten natuurorganisaties maken op projectbasis ‘nieuwe natuur’. Zo koopt Rewilding Europe bijvoorbeeld oude landbouwgronden op in Roemenië, om die te laten ‘verwilderen’. “Op termijn wordt het beheer van die gronden overgedragen aan plaatselijke autoriteiten,” zegt Olff.
De prijs van een euro per vierkante meter is een gemiddelde, vervolgt hij. “Eén euro per vierkante meter is zo’n 10.000 euro per hectare. Daar kun je in Nederland geen grond voor kopen, met landbouwgrondprijzen van 60.000 tot 100.000 euro per hectare. In Roemenië lukt dat met zo’n 6000 euro per hectare wel.”
Land sparing en land sharing
Arjen Buijs, onderzoeker natuur en burgerschap aan de Wageningen Universiteit, ziet daar ook direct een groot bezwaar van Earth Today. “In de natuurbescherming zijn grofweg twee stromingen: land sparing en land sharing. Bij de eerste gaat het erom natuur te ‘redden’, in het uiterste geval komt er dan een hek omheen te staan dat de toegang voor omwonenden verbiedt. Daar kleeft toch een wat neokoloniaal randje aan, zeker in de Global South, landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië.”
De laatste jaren heeft Buijs het accent zien verschuiven naar land sharing. Daarbij worden mensen die in en om een natuurgebied wonen actief betrokken bij de bescherming. “Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit effectiever is dan land sparing.”
Volgens Liezenberg is het kopen van land als beschermingsstrategie wereldwijd relatief gering. “Veel organisaties combineren strategieën, zoals land leasen of concessies kopen voor natuurbeheer. Het opkopen van mijnbouw- of jachtvergunningen en die vervolgens onbenut laten, is nog zo’n strategie. Rewilding doet dit onder andere in Roemenië.”
Op dit moment besteedt Rewilding het geld van EarthToday aan een project in Portugal. Hoewel het donatieplatform pas sinds april in de lucht is, krijgt de natuurclub dit jaar naar verwachting al 150.000 tot 200.000 euro. De euro per vierkante meter is volgens Rewilding kostendekkend.
Olff vindt de bedrijfsmatige aanpak dan ook de moeite van het proberen waard. “Zolang ruim 80 procent van het donatiegeld ten goede komt aan natuurbescherming, zie ik weinig problemen. EarthToday is actief op social media en werkt met een soort decks die lijken op Pokémon-kaarten, waarmee ze de jongere generatie kunnen aanspreken. Allerlei clubs proberen op verschillende manieren het verschil te maken. Ik zie ze dit graag proberen en succesvol zijn.”
In de serie Groene Claim worden als duurzaam aangeprezen producten kritisch bekeken.
