Een nieuwe hagedis ontdekt in Machu Picchu

Van de naar verwachting ongeveer tien miljoen soorten planten, dieren en micro-organismen die nu op onze aarde voorkomen, zijn naar schatting ongeveer twee miljoen beschreven en van een wetenschappelijke naam voorzien.

En onlangs werden daar weer twee namen aan toegevoegd nadat biologen in Peru twee nieuwe hagedissensoorten hadden ontdekt, waarvan een bij de oude Incastad Machu Picchu. Daar was een aantal jaar geleden al eerder een nieuwe soort gevonden. Het gaat steeds om kleine hagedisjes van het geslacht Proctoporus.

In 2015 werd de eerste soort gevonden en door Peruaanse en Spaanse biologen toepasselijk voorzien van de wetenschappelijke naam Proctoporus machupicchu. De lengte tussen snuitpunt en anus (in vaktermen de snout-vent-length, ofwel de van-kop-tot-kont lengte) van het type-exemplaar is slechts 42 millimeter.

Deze soort, zo vermeldde de publicatie in het tijdschrift Amphibian & Reptile Conservation, komt er voor in bergbossen op een hoogte tussen 2760 en 2800 meter boven zeeniveau. Dat is wel een zeer smalle strook, maar wellicht wordt die breder wanneer er meer exemplaren opduiken.

Nu is bij Machu Picchu een tweede soort gevonden en deze kreeg onlangs van een groep Peruaanse, Chileense en Amerikaanse onderzoekers de bijzondere naam Proctoporus optimus. De soort is genoemd naar Optimus Prime, de leider van de Autobots in de Science Fiction film Transformers: Rise of the Beasts.

Buitenaardse robots

Deze intussen zevende film in de serie die volgend jaar uitkomt, is deels opgenomen in Machu Picchu. Voor wie nu even met de ogen knippert (ik moest het zelf ook even opzoeken): Transformers zijn grote buitenaardse robots die kunnen veranderen in een vrachtauto of ander voertuig.

In hetzelfde artikel in het tijdschrift Diversity waarin deze transformerhagedis werd beschreven, werd nog een andere nieuwe soort ten doop gehouden, Proctoporus katerynae genoemd naar een vrouwelijke collega en vriendin van een van de auteurs. Het geslacht Proctoporus bestaat nu uit negentien soorten die allemaal heel klein zijn, de van-kop-tot-kont lengte varieert tussen de 27 en 78 millimeter. Dat maakt ze niet zozeer kwetsbaar als wel lastig te vinden.

Wat ze wel kwetsbaar maakt, is de habitat die voor de meeste soorten beperkt is tot bossen op een bepaalde hoogte boven zeeniveau. Alle soorten komen voor langs de noordwestelijke flanken van de Andes, tussen centraal Peru en centraal Bolivia op hoogtes tussen duizend en vierduizend meter. P. katerynae komt voor tussen 1960 en 2040 meter, P. optimus tussen 1641 en 2780 meter.

Door de klimaatverandering stijgt de gemiddelde temperatuur en bijgevolg worden dergelijke warmte-mijdende soorten bergopwaarts gedwongen, waar het koeler is, net zoals in onze streken diverse soorten noordwaarts migreren. Aan zulke areaalverschuivingen komt een keer een eind: je kunt niet verder noordelijk dan tot je de zee hebt bereikt, en je kunt niet hoger stijgen dan tot de bergtop.

Dat laatste bedreigt deze reptielen die noodgedwongen steeds hoger gelegen plekken opzoeken. De nieuwe soort mag dan wel naar een Transformer zijn vernoemd, ik denk niet dat deze kleine hagedisjes in staat zijn om zichzelf tot een futuristisch voertuig te transformeren en een eindje de berg af te dalen.