Een 'groen' EU-keurmerk voor aardgas en kernenergie, wat betekent dat precies?

Gaat de energieproductie met kern- en aardgascentrales in Europa gouden tijden tegemoet? Dat vermoeden kan ontstaan, nu de Europese Commissie een plan op tafel legt waarin aardgas en nucleaire energie een ‘groene’ status krijgen, net als zonnepanelen en windmolens. Dat klinkt alsof er plotseling een glansrol aan de twee fel bediscussieerde energiebronnen wordt toegeschreven, binnen de uitvoering van het Parijse Klimaatakkoord.

Geen wonder, dat milieuorganisaties en kritische Europarlementariërs en lidstaten de lancering van het idee van de Commissie ervoeren als een ijskoude, onaangename nieuwjaarsduik. Ze vrezen kernafval en greenwashing. ‘Zeer misleidend’, noemt Milieudefensie het mogelijke duurzame etiket voor kernenergie en aardgas. Duitsland wil snel af van kerncentrales en ‘kan niet instemmen’ met het voorstel.

“Toch schat ik de gevolgen beperkt in, mocht het ervan komen”, zegt Kees van der Leun, een doorgewinterde klimaatexpert die al decennia meeloopt in de energiesector. Zijn nuchtere toon komt door het kader waarin de Europese Commissie uiteindelijk hoopt de kerncentrales en aardgas ‘groen’ te bestempelen. Dat gebeurt niet in beleidsplannen die heel Europa van meer kerncentrales en gascentrales moeten voorzien. Evenmin maakt het keur de weg vrij tot EU-subsidies - hoewel aanspraak op één Europees innovatiefonds mogelijk kan worden.

Advies aan de financiële sector

Het groene keur gaat specifiek om de ‘taxonomie’, een lijst waarmee de Commissie aan beleggers en financiële fondsen duidelijk wil maken in welke technieken de komende decennia nog muziek zit. Kernenergie en aardgas horen daarbij, wat de Commissie betreft, in de overgang naar een volledig duurzame energiesector. Kern- en gascentrales bouwen mocht en mag in Europa al, dat verandert niet als het plan van de Commissie er zonder kleerscheuren doorheen komt. Van der Leun: “De taxonomie-labels keuren technieken niet zozeer goed of af. Ze geven een advies aan de financiële sector, over de levensvatbaarheid ervan.”

Een groen keurmerk nodigt financiële partijen uit: steek voorlopig ruimschoots geld in kernenergie en aardgas. “Dat kan deze energietechnieken een zetje in de rug geven”, zegt Van der Leun, directeur van adviesbureau Common Futures. “De kans dat een gascentrale of kerncentrale ontwikkeld wordt neemt toe, als gevolg van gunstige financiële condities.”

Dat is mooi nieuws voor een lidstaat als Frankrijk, dat wil blijven grossieren in kernenergie als CO₂-arme energiebron. En Oost-Europese landen willen graag aantrekkelijke financieringsopties voor de bouw van gascentrales, waarmee ze hun vervuilende bruin- en steenkoolcentrales willen vervangen.

Gunstige financieringsopties - zoals geld lenen tegen lagere rente - zou ook voor Nederland kunnen gelden, nu Rutte IV zijn zinnen zet op de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Ook de bouw van nieuwe aardgascentrales, onder de voorwaarde dat ze relatief schoon zijn en klaar voor waterstof, kan financieel aantrekkelijker worden.

De tekst loopt verder na de foto

Geen rooskleurig perspectief voor boringen in de Waddenzee

Maar het is niet zo dat het uitroepen van aardgas tot ‘groen’, binnen het Europese-taxonomieplan een rooskleuriger perspectief schept voor gasboringen in Groningen of onder de Wadden – activiteiten waarmee Rutte IV belooft te stoppen. Nationale voorkeuren voor een binnenlandse energiemix kunnen onveranderd blijven bestaan. Bovendien: praktische hindernissen, zoals gebrek aan draagvlak of lange ontwikkelingstijden, neemt een ‘groen’ keurmerk niet eventjes weg.

Het klinkt misschien vreemd, maar het feit dat twintig EU-lidstaten op de klimaattop in Glasgow in december nog beloofden om financiële steun aan fossiele brandstoffen zoals aardgas uit te bannen, druist niet rechtstreeks in tegen het voornemen om gas-en kerncentrales een ‘groen’ beleggerskeur te geven, legt Van der Leun uit. “Wat in Glasgow beloofd werd ging over afbouwen van fossiele subsidies in het buitenland, door overheden zélf.” Dat kunnen ze gewoon naleven, ook als het groene beleggerskeurmerk voor aardgas er komt.

Lees ook:

Zijn aardgas en kernenergie groene energiebronnen? Als het aan de Europese Commissie ligt wel

Als het aan de Europese Commissie ligt, zal aardgas nog jaren tellen als groene energie, evenals kernenergie. Tot frustratie van een aantal EU-landen, waaronder Nederland.