Duurzame 100: Een beter milieu begint bij een karrevracht aan cijfers

Een vriendin van haar werd veganist. Die neemt ook alleen nog koude douches. Respect hoor, zegt Babette Porcelijn (44). Is dat de ultieme manier om het milieu te sparen? Welnee, zegt Porcelijn. Ze schuift naar het puntje van de vintage bureaustoel, in haar sober-hippe Amsterdamse studio. “Ze heeft twee katten!”

Wie echt iets aan het milieu- en klimaatprobleem wil doen, eet volgens de schrijver en industrieel ontwerper (opgeleid aan de TU Delft) sowieso weinig of geen vlees. Op spullen kopen na, is vlees eten het meest vervuilend, becijfert ze in haar bundel. Tja, dat geldt dus ook voor katten, die luxe brokken eten.

Dierenbaasjes zullen het geen gezellige milieutip vinden, maar Porcelijn zegt het toch. “Wil je een huisdier, neem dan een vegetarisch dier.” Geen kat of hond. Cijfers liegen niet, dat is haar punt. “Amerikaanse huisdieren eten evenveel vlees als alle Fransen bij elkaar.” De westerse vleesconsumptie kan dertig procent dalen door vegetarische huisdieren, zegt ze.

Mensen doen liever simpele, zichtbare aanpassingen, zegt Porcelijn. Opladers uit het stopcontact trekken, de thermostaat een graadje lager. Allemaal belangrijk voor het milieu, maar de onzichtbare klimaatimpact van andere zaken is veel groter.

Wat is zuiniger: nat scheren of elektrisch scheren? Simpel met kwast en mes, zegt het gevoel. Maar Porcelijn ontdekte: je kunt je drie minuten elektrisch scheren van de energie die je gebruikt als je de warme kraan één seconde opendraait. Alles overziend meldt de auteur: tachtig procent van de klimaatimpact die schuilgaat achter goederen, diensten en activiteiten is voor consumenten niet zichtbaar.

‘Verborgen impact’ uit de boektitel slaat ook op een hele opbeurende boodschap van Porcelijn. Ze weten het misschien niet, maar consumenten kunnen samen een duurzame wereld regelen, zegt ze. Via gedrag thuis en op het werk, door een politieke stem, en door koopgedrag bepalen ze welke bedrijven machtig zijn. “Koop je nieuw wegwerpspul, of shop je tweedehands?”

Persoonlijk inzicht

Bij het uitkomen van haar boek vandaag lanceert Porcelijn ook een online rekentool. Wie zijn eigen groene gedrag invoert, krijgt persoonlijk inzicht. Álles helpt, zegt Porcelijn, maar resultaten verschillen sterk. Het hele jaar druk zijn met afvalscheiding of biologisch eten is nuttig, zegt ze, maar het kan een soort ‘bliksemafleider’ worden van grote, écht effectieve maatregelen. Iets niét doen, dat doet vaak wonderen, zoals vliegen of shoppen.

Porcelijn schuwt in haar boek vol cijfers, nagerekend door de gerenommeerde onderzoeksbureaus Ecofys en CE Delft, geen enkel pijnpunt. Iemand een bloemetje geven? Als je weet hoeveel water en vervuiling bij reguliere teelt komt kijken, denk je wel twee keer na. Ook stelt ze: sta stil bij de impact van kinderen krijgen. In de vorige uitgave van haar boek -kleinschalig, in eigen beheer- noemde ze zulke dingen bewust niet. Nu ze landelijk de schappen bereikt wel, om eerlijk en volledig te zijn.

Bewustzijn

Maar , zegt Porcelijn, haar 225 pagina’s tellende bundel is niet bedoeld om te verkondigen wat goed of fout is. Het gaat haar om bewustzijn, dat lezers de consequenties van keuzes ontdekken. Dat was ook haar eigen startpunt, toen ze in 2014 met haar research begon. Ze vermoedde dat vliegen en autorijden gemiddeld het meest vervuilend zouden zijn. Maar wás dat wel zo?

‘Mind blowing’, noemt ze de ontdekking dat het kopen van spullen veruit de grootste klimaatschade per persoon oplevert. Daarna komen vlees eten (2), wonen (3), autorijden (4), drinken en vis eten (5) en vliegen (6). Binnenkort verschijnt de Engelse vertaling. “Mensen, vooral in het westen, kunnen een enorm verschil maken”, zegt Porcelijn. Privé, via geldbeheer, werk, verenigingen. Wie op al die vlakken effectief werkt aan milieuverbeteringen kan últraduurzaam worden, zegt ze. De positieve impact kan de belasting van een persoon zelfs overstijgen. ‘Ecopositief’, noemt Porcelijn dat.

De milieu-impact van gekochte spullen -van meubels en elektronica tot speelgoed en papier - is het grootst vanwege de grote hoeveelheden water, grondstoffen en energiegebruik die nodig zijn voor mijnbouw, productie en transport. Een gemiddelde consument gebruikt zes keer zoveel energie als hij opmerkt. Dat ligt ‘verscholen’ in producten. Porcelijns rekensom: een zuinige auto produceren kost zoveel energie dat je er dertien jaar in moet rijden om die schade weg te werken. Daarna volgt de echte milieuwinst van zuinig rijden pas.

Porcelijn wijst naar de laptop op haar bureau. “Wat zie je?” Metaal, plastic, glas. Hij gebruikt stroom. Wie denkt er aan de winning van alle benodigde delfstoffen? “Zeer vervuilend.” Hetzelfde geldt voor kleding. Bij de productie van een spijkerbroek komt 32 kilo CO2 vrij, evenveel als bij een autorit van 150 kilometer. En die broek vergt 10.000 liter water, genoeg voor 200 keer douchen.

Bekijk de ranglijst van de Duurzame 100 op trouw.nl/duurzame100

Lees alle artikelen over de Duurzame 100