Drinkwater duurder in 2023, terwijl we juist minder gebruiken

Drinkwaterbedrijven leveren dit jaar minder water dan verwacht omdat particuliere klanten en bedrijven bewuster omgaan met water. De rekening gaat echter niet omlaag maar omhoog: de prijs van kraanwater stijgt in 2023 flink. Een gemiddeld huishouden betaalt volgend jaar minstens 18 euro meer. De komende jaren blijft de waterprijs naar verwachting stijgen.

Dat komt door stijgende kosten voor energie en materiaal. Bovendien moeten de leveranciers investeren in vervanging van leidingen, meer zuivering en een duurzamere winning van drinkwater. Bij Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland, stijgen de kosten volgend jaar met ongeveer 20 euro per 100 kubieke meter water. Eén kubieke meter water (1000 liter) gaat 85 cent kosten. Dat was in 2022 nog 72 cent.

Bij drinkwaterbedrijf PWN in Noord-Holland gaat de gemiddelde verbruiker ongeveer 48 euro per jaar meer betalen. PWN noemt dat zelf een “uitzonderlijke stijging.”

Paradoxaal

Het is paradoxaal, zegt directeur Jelle Hannema van Vitens. Huishoudens douchen minder en bedrijven gaan spaarzamer om met water, waardoor Vitens een deel van de verwachte winst over 2022 ziet verdampen. Stijgende kosten drukken die winst nog verder, waardoor Vitens zich gedwongen voelt pas op de plaats te maken.

“Wij doen in 2023 alleen dingen die echt nodig zijn”, zegt Hannema. “We zouden meer willen doen rondom natuur en terreinbeheer en we willen meer nieuwe wingebieden. Maar we doen nu eerst wat moet. Vitens zal niet omvallen, maar we moeten wel ons eigen vermogen versterken om te kunnen investeren.”

Tussen 2012 en 2022 is het drinkwatertarief min of meer gelijk gebleven, maar dat kan niet zo blijven, legt Hannema uit. Dit jaar bleek al dat Vitens niet aan alle nieuwe aanvragen van bedrijven kon voldoen en er zijn zorgen over de aansluiting van een miljoen nieuwe woningen. En door weersextremen moet de capaciteit in volume omhoog.

Bovendien moet op de langere termijn de winning anders. “We willen het liefst water winnen waar dat voldoende beschikbaar is en de hoge zandgronden ontzien.” Op termijn wil Vitens minder grondwater en meer oeverinfiltratie en oppervlaktewater gebruiken voor de winning van drinkwater. De droge zomer liet zien dat dit nodig is, maar om die omslag te maken is geld nodig dat nu gaat naar oplossingen op de korte termijn voor het toenemend aantal aansluitingen en de extra zuiveringen die nodig zijn wegens vervuiling met chemicaliën en medicijnresten.

“We kunnen de groei onvoldoende bijhouden”, zegt Hannema, “doordat vergunningen voor extra winning niet snel genoeg afkomen, doordat we niet voldoende kunnen investeren en doordat aannemers niet genoeg capaciteit hebben voor technische uitbreiding.”

Ruimte

De drinkwaterbedrijven zijn blij dat het kabinet afgelopen vrijdag nadrukkelijk heeft verklaard dat water en bodem sturend zijn. “We hopen dat de Kamerbrief van minister Harbers van infrastructuur en waterstaat ruimte geeft voor toekomstige drinkwaterwinning waarbij kwaliteit en kwantiteit voorop staat. Drinkwater moet een rol spelen in de gebiedsgerichte ontwikkeling.”

Met de slogan ‘elke druppel duurzaam’ zet Vitens in op een bewustere omgang met drinkwater. Een prijsprikkel kan daarbij helpen, maar drinkwater is een eerste levensbehoefte waar mensen niet omwille van de prijs van hoeven af te zien, zegt Hannema. In overleg met het ministerie kijken de drinkwaterbedrijven naar een nieuw tariefmodel, waarin differentiatie mogelijk is. “Een laag basistarief voor wat echt nodig is en een hoger comforttarief voor sproeien van de tuin, zwembaden en overvloedig douchen. Maar daarvoor is aanpassing van de landelijke regels nodig.”

Als publieke nutsbedrijven mogen de drinkwaterbedrijven hun prijzen niet zomaar verhogen, dit kan maar één keer per jaar met toestemming van het kabinet. “Dat is logisch”, zegt Hannema. De prijs voor drinkwater wordt opgebouwd uit de kosten per liter water, het vastrecht en de Belasting op Leidingwater (BoL), een milieubelasting van de rijksoverheid. Volgens Vitens verbruikt een gemiddeld huishouden van vier personen zo’n 163 kubieke meter water per jaar.

Lees ook:

De wereld strijdt tegen een tekort aan drinkwater.

Hoe gaan verschillende landen om met de droogte, en tot welke spanningen leidt dit? Met deze vraag stuurden we onze correspondenten van over de hele wereld op pad. Dat resulteerde in een keur aan verhalen, vanuit de hele wereld.