Door de varkenspest staat er in China voorlopig geen varken meer op het menu

Li Qingpeng staat voor een bakstenen muur, waar niets en niemand voorbij mag. Erachter liggen 39 stallen met blauwe daken waar tot voor kort meer dan twintigduizend varkens van Li’s werkgever, de Dawu Groep woonden. “Vroeger reden hier vrachtwagens af en aan, met mest en varkens. Overal waren mensen en vooral rond etenstijd was het een groot kabaal.” Hij grijnst. “De varkens krijsten dan om eten.”

Li kan het nog horen. “Ja, het is treurig.” In stallen van deze omvang sterven gewoonlijk zo’n honderd varkens per dag. Maar het werden er eind vorig jaar steeds meer. Hun oren werden paars, ze kregen koorts en wilden niet meer eten. Toen er in februari maar liefst vijfhonderd beesten per dag stierven, sloeg Si Xu alarm. De kleine, vriendelijke vrouw is verantwoordelijk voor drie varkenshouderijen, met in totaal dertigduizend varkens.

“Toen de autoriteiten vaststelden dat het de Afrikaanse varkenspest was, zijn we meteen begonnen met afmaken, ’s avonds nog”, vertelt Si op het hoofdkantoor van Dawu. Filmpjes van telefooncamera’s laten zien hoe graafmachines honderden, nog levende varkens in een massagraf schuiven. Van al die varkens hadden vijftienduizend de griep, zesduizend werden preventief afgemaakt.

De varkens werden – op last van de lokale overheid – levend begraven. “Het was de snelste oplossing”, zegt Si. “We waren drie dagen bezig.” Het was om en om. Over iedere laag varkens ging een laag ongebluste kalk om de ontbinding te bespoedigen. Er zitten witte vlekken op de muur, en kalk bedekt de paardenbloemen in het gras langs de weg naar de stallen. Die zijn met stukken plastic zeil dichtgeplakt.

Grote risico’s

Met de vernietiging van haar varkens lijdt Dawu acuut 30 miljoen yuan (4 miljoen euro) verlies, op de lange termijn komt dat neer op zo’n honderd miljoen yuan (14 miljoen euro). Het gaat drie tot vijf jaar duren voor het bedrijf van Sun Dawu weer is opgebouwd.

“Natuurlijk ben ik kwaad”, zegt Si. “Dit is hartstikke schadelijk voor de industrie. Varkens fokken in China, betekent grote risico’s. Maar grote risico’s betekent ook grote winst.” Si blijft glimlachen en wil niet zeggen op wie ze kwaad is – aan het einde van de tafel luisteren twee mensen van het lokale propagandabureau aandachtig mee.

Aan de telefoon deed haar baas, Sun Dawu, eigenaar van de Dawu groep, eerder al een boekje open. “Malafide handelaren verzamelden het goedkope vlees van afgemaakte of zieke varkens in het noordoosten, en verkochten het in het zuiden.” De noordelijke provincies hebben lang gewacht met maatregelen. Slechts een aantal transportbedrijven vervoerden varkens, en zo liftte het virus mee naar de zuidelijke provincies Henan, Hebei en Shandong.

In Hebei, waar de Dawu varkensfabrieken staan, sloeg het virus toe op het slechtst denkbare moment. Si Xu rapporteerde de situatie vlak voor Chinees Nieuwjaar, vakantietijd in China. Het duurde toen nog zeker een week voor actie werd ondernomen. Vervolgens zorgde de jaarlijkse Volksvergadering in Peking voor een nieuw precair moment; de Communistische Partij kon even geen slecht nieuws kon gebruiken.

Inmiddels zegt het ministerie van landbouw dat ze de situatie onder controle heeft, maar boeren betwijfelen dat. “De regering realiseert zich niet dat de griep zich zo snel verspreid”, zegt Sun. Onderzoeker Pan Chengjun van de Rabobank bevestigt dat. “De epidemie is absoluut niet onder controle”, zegt ze aan de telefoon vanuit Hongkong. Dat gaat ook nog wel even duren. “Het ASF-virus kan jarenlang overleven in bevroren vlees, dus het is ontzettend moeilijk om uit te roeien.”

Mannen in witte pakken

Een bedwelmende stank van chloor en mest hangt bij de wasserij van de Dawu varkenshouderij, waar trucks, zonder uitzondering, op weg naar binnen én naar buiten doorheen moeten. Op het fabrieksterrein gaan mannen in witte, beschermende kleding alle stallen langs, apparatuur wordt op tachtig graden gewassen. Ergens op het terrein ligt de omgewoelde aarde waar de 20.000 varkens stikten. Ze liggen zo’n vijf meter diep, zegt Li. “Welnee. Ze komen bij lange na niet in de buurt van het grondwater. Dat komt van honderden meters diepte.”

Om niet meer afhankelijk te zijn van de overheid, zet de Dawu Groep nu een eigen laboratorium op. Si Xu en haar baas ergeren zich aan het feit dat alleen de top-laboratoria van de overheid de capaciteit om te testen in huis hebben. Het duurt dagen voor testresultaten binnen zijn, en in al die tijd kan het virus zich verder verspreiden. Nog beter zou een vaccin zijn. “De ziekte is al honderd jaar oud, maar een vaccin is er nog steeds niet!” zegt Si verontwaardigd.

Voor de Chinezen is varkensvlees een van de voornaamste ingrediënten van een maaltijd. Nu moet het vlees dus elders vandaan komen. Europese varkensboeren profiteren van hogere prijzen, maar door het risico op besmetting zijn zij nu ook extra voorzichtig met het verhandelen en vervoeren van varkensvlees. De hogere exporttarieven op Amerikaans varkensvlees helpen de situatie in China ook niet.

Ondertussen prijst Peking kippenvlees en vis aan, om de vraag naar varkensvlees wat te drukken. Op de langere termijn heeft dat weinig zin, denkt Pan. Ze verwacht dat in de tweede helft van het jaar de prijs van al het vlees zal stijgen. Chinese boeren willen daar een graantje van meepikken, wat betekent dat ze snel de dode varkens moeten vervangen.

Ook Sun Dawu wil zo snel mogelijk de draad oppakken. Voor de nieuw in te richten varkenshouderij wil de boer dan ook graag zaad uit niet-geïnfecteerde landen zoals Nederland. Een ‘zonnige toekomst’ belooft hij. Een epidemie als deze zal hem niet nog eens zo hard raken.

Een vaccin is in de maak

De Chinese Academie voor Landbouwwetenschappen gaat een mogelijk vaccin tegen de Afrikaanse varkenspest testen, melden Chinese media. Een vaccin dat is ontwikkeld in het Harbin Veterinair Onderzoeksinstituut zou veelbelovende resultaten laten zien. Een deskundige waarschuwt in de South China Morning Post wel dat het jaren kan duren voor een vaccin in de praktijk effectief is.

De Afrikaanse varkenspest waart sinds augustus door China en zorgt voor enorme schade in de Chinese varkensstapel. Tijdens een conferentie van varkenshouderijen deze week in Wuhan zei Li Xirong, directeur van een vakorganisatie voor landbouw en veeteelt, dat de economische gevolgen van de griep ‘verbluffend’ zijn. Hoeveel het de industrie ter waarde van 115 miljard euro gaat kosten, is nog onduidelijk.

Onder varkens is het extreem besmettelijk én dodelijk. De Afrikaanse varkensgriep werd voor het eerst gesignaleerd in het noordoosten en verspreidde zich sindsdien door de rest van het land. Dat heeft grote gevolgen voor de wereldwijde productie van varkensvlees en aanverwante producten. Naar schatting produceert China dit jaar 25 tot 35 procent minder varkensvlees. Dat kan oplopen tot 50 procent.

Tussen de 150 tot 200 miljoen varkens sterven aan de griep of worden afgemaakt. Dat is evenveel als de gehele Europese varkensstapel die Europa jaarlijks doodt.

Lees ook:

De varkenspest grijpt om zich heen in China.

Onderzoekers van Rabobank verwachten dat 150 tot 200 miljoen varkens in China worden getroffen door varkenspest.

“Als je al bij een andere boer bent geweest moet je eerst even douchen.”

Na de bezetting van een varkensboerderij in Boxtel laait de discussie over dierenwelzijn weer op.