Doe zoals Rwanda en schaf de plastic zakjes af

Sinds hun invoering in de jaren zeventig hebben plastic zakken de wereld veroverd en onomkeerbare milieuschade veroorzaakt. Alleen in Nederland worden er jaarlijks ruim een miljard zakken gebruikt, maar liefst 71 zakken per persoon per jaar. En dat terwijl de natuurlijke ontbinding van een zak duizenden jaren duurt.

De plastic zak belast ons milieu enorm. Rivieren en zeeën worden erdoor vervuild. Onze landschappen zijn er het slachtoffer van en ook dieren lijden eronder. Minder bekend is dat plastic zakken hele rivieren en riolen kunnen blokkeren en zo levensgevaarlijke overstromingen veroorzaken in ontwikkelingslanden. Onschuldig als hij lijkt, draagt de plastic tas bij aan de uitputting van natuurlijke rijkdommen en voedt hij de klimaatopwarming.

Richtlijnen Europese Commissie
Wereldwijd beginnen steeds meer steden en landen zich in te zetten voor een beperking van het gebruik van plastic zakken. Zo heft België een belasting op het gebruik ervan. Die wordt weer gebruikt om de verzameling van zakken en hun recycling te financieren. Het Verenigd Koninkrijk zal binnenkort eenzelfde soort belasting invoeren. In Frankrijk en Duitsland hebben veel winkels op vrijwillige basis besloten de plastic zak extra te belasten.

De Europese Commissie heeft eind vorige maand een ontwerprichtlijn voorgesteld die het gebruik van plastic zakken in de hele Europese Unie beoogt te verminderen. Dit voorstel biedt de lidstaten een arsenaal aan instrumenten, variërend van belastingen tot een algeheel verbod op hun gebruik. Het is een stap in de goede richting.

Als een van de meest dichtbevolkte landen ter wereld, werd Rwanda heel snel geconfronteerd met de vervuiling van het milieu en de strijd tegen afval in het bijzonder. Het behoud van het milieu is belamgrijk in ons land, dat zich sinds de genocide van 1994 onvermoeibaar inzet voor zijn wederopbouw. Rwanda heeft ook meerdere overstromingen gekend, veroorzaakt door geblokkeerde rioolputten. Mensen hebben daardoor hun leven verloren. Deze onaanvaardbare situatie heeft ons ertoe gebracht plastic zakken helemaal te verbieden.

Schoonste stad van het continent
Deze radicale beslissing heeft een mentaliteitsverandering gevergd van de Rwandese bevolking. Een grootschalige informatiecampagne in alle scholen van het land heeft daarbij geholpen. Deze ommezwaai heeft wilskracht gekost, maar ook veel succes geboekt. Zij heeft er onder meer toe geleid dat de Verenigde Naties onze hoofdstad Kigali hebben uitgeroepen tot de 'schoonste stad van het Afrikaans continent'. Tegenwoordig is er niemand meer die de plastic zak nog mist.

Rwanda is niet het enige ontwikkelingsland dat gelijksoortige maatregelen heeft geïntroduceerd. Bangladesh en China zijn andere interessante voorbeelden. Dat komt omdat ontwikkelingslanden vaak op directe en zichtbare wijze geconfronteerd zijn met de gevaren van de plastic zak. Die was overal om ons heen. In Europa zijn zij doorgaans meer verborgen, zelfs vaak verdoezeld in de opbergruimtes van huizen. Hun kleurloze leven eindigt hier vaak op de stortplaats. Maar hoe ontwikkeld een land ook moge zijn, verborgen betekent niet dat het probleem verdwijnt. De impact op het milieu blijft dezelfde.

Ik hoop nu dat het ook in Europa tot een mentaliteitswijziging komt. Het gebruik van plastic zakken moet omlaag. Het beste kan de plastic zak helemaal verdwijnen. Het voorbeeld van Rwanda toont aan dat dit mogelijk is.