In land- en tuinbouw zijn drones al even in opmars, als vliegende en scannende hulpjes. Volgende stap: de enorme boskapindustrie in Zweden. ‘Met een perfecte 3D-kaart van het bos hoef je niet meer te gissen naar het aantal bomen.’
Een drone die het bos beter kent dan een boswachter. Die als een lijnrecht vliegende vogel pijlsnel tussen de takken zoeft, alle bomen om zich heen scant, een perfecte 3D-kaart van het bos maakt, met op de centimeter nauwkeurig hoe groot en oud welke boom is, en of er bijvoorbeeld bomen ziek zijn. Het klinkt als sciencefiction, maar wordt in 2022 als het goed is werkelijkheid.
Maar wie denkt dat hier een natuurorganisatie achter zit, heeft het mis. De beoogde eerste echte bosdrone wordt op dit moment ontwikkeld door de Zweedse start-up Deep Forestry en de Eindhovense robotbouwer Avular. Hun vliegende alleskenner van het bos is niet bedoeld voor bossen zoals die van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer, maar voor de Zweedse houtkapindustrie, een enorme sector die in dat land zowel felle voor- als tegenstanders kent. Activisten beklagen zich wanneer eeuwenoude bossen worden vervangen door winstgevende monocultuur, de bosindustrie benadrukt dat het land dankzij haar nu twee keer zo veel bomen telt als een eeuw geleden, waardoor meer CO2 uit de lucht wordt gehaald.
Een omstreden sector dus, maar volgens Yuri Steinbuch, mededirecteur van Avular, gaat de Eindhovense drone hoe dan ook zorgen voor efficiëntere en dus duurzame houtkap, of je nu voor of tegen de bosindustrie bent. “Nu wordt nog met het blote oog gekeken welke bomen wel en welke niet gekapt moeten worden. Ook in Nederland zie je van die witte streepjes op bomen staan die gekapt moeten worden.” Soms worden gekapte bomen in Zweden afgekeurd omdat ze niet dik genoeg zijn, zegt Steinbuch, of omdat ze juist te oud zijn en het hout daardoor niet meer van goede kwaliteit is.
‘Win-winsituatie’
In Zweden, de derde zaaghoutexporteur ter wereld, wordt nu slechts een klein deel van het bos goed in kaart gebracht, door veldwerkers. De Eindhovense drone moet ál die miljoenen hectares commercieel bos gaan scannen en vrijwel perfect in kaart brengen, en laten zien welke bomen optimaal voor de kap zijn en welke niet. “Het is een win-winsituatie. Voor de industrie is het efficiënter en dus winstgevender, en tegelijkertijd is het duurzamer, omdat er minder verspilling is.”
Het voelt contra-intuïtief: een robot die bossen beter moet kennen dan de mensen die ze beheren. Maar in de dronerevolutie – in land- en tuinbouw duiken de vliegende hulpjes al langer op – is het bos een logische volgende stap, zegt Deep Forestry-CEO Levi Farrand. Hij legt uit hoe zijn idee voor de drone begon met een gesprek tijdens een kerstdiner in Töreboda, in het bosrijke zuiden van Zweden, een jaar of zeven geleden.
Farrand, van origine een Australiër die dan als waterchemicus werkt voor het Zweedse landelijke Geologische Onderzoeksbureau, raakt aan de praat met zijn schoonvader, die als verzekeringsagent veel bosbezit overziet. Farrand hoort zijn schoonvader aan tafel klagen over hoe weinig kennis boseigenaren eigenlijk over hun bossen hebben, en tot wat voor problemen dit bij de verkoop en inkoop ervan leidt. “Iemand komt dan naar het bos, vertelde mijn schoonvader, kijkt rond, en maakt een schatting. ‘Het is 60 procent pijnboom, 20 procent berk, en 50 procent van de bomen is van hoge kwaliteit en 10 procent van lage kwaliteit.” Weet een boseigenaar dat Lars de controle had gedaan, zo ging de anekdote, dan weet hij dat hij er 5 procent bij moest optellen, en bij Michael juist dat hij er 5 procent van moest aftrekken.
Tijdens dat kerstdiner krijgt Farrand een ingeving. “Als je een perfecte digitale 3D-kaart van het bos kan maken, hoef je niet meer te gissen naar de staat van het bos.”
Drones veroorzaken grote revolutie
De Australische waterchemicus begint verder te kijken dan de kerstanekdote van zijn schoonvader en raakt in gesprek met mensen uit de zeer lucratieve boskapindustrie. Zouden zij niet efficiënter en duurzamer kunnen werken als ze hun bossen veel beter kenden dan met het blote oog? Drones die óver het bos vliegen worden dan soms al gebruikt, maar kunnen vanuit de lucht moeilijk echt goede inschattingen maken, vanwege alle takken en bladeren. Farrand heeft zelf weinig bouwkundige ervaring met drones, en in die tijd zijn de sensoren waarmee ze zelfstandig tussen de bomen kunnen manoeuvreren nog te zwaar. “Maar ik zag wel dat drones over vijf jaar de grote revolutie zouden zijn. En de sensoren, die ook voor zelfrijdende auto’s gebruikt worden, werden met het jaar lichter.”
Farrand ziet zijn kans om een succesvolle tech-start-up te stichten, zijn eigen baas te worden, en daarnaast voor een groen effect te zorgen. “Ik hou van milieubewustzijn, maar ik geloof ook dat sommige ondernemers juist moeten focussen op de samenwerking met de grote industrieën, mits we een blijvend en significant verschil willen maken. Als je de grote industrieën – zoals aardolie, nucleaire energie en commerciële bosindustrie – een winstgevende technologie kunt bieden, die ook nog eens groener is, dan heb je een enorme impact.” Het is niet dat Farrand niet in de ‘goede wil’ van die bedrijven gelooft, zegt hij droogjes via Zoom. Maar de Australiër denkt dat bedrijven pas een maximale duurzamere impact zullen hebben wanneer een verandering voor hen zowel groener als winstgevender is. “Winst is nu eenmaal een sterke motivatiekracht.”
In zijn thuisstad Uppsala begint Farrand elke week met een bevriende ingenieur pizza te eten. Samen denken ze hun gedroomde toekomstvisie voor bosbeheer verder uit. Bij Zwedens grootste bosbedrijven merkt hij interesse, dus zegt hij zijn baan op om zich volledig op zijn bedrijf Deep Forestry te storten. Inmiddels, vijf jaar later, heeft het bedrijf zo’n anderhalf miljoen aan investeringen opgehaald, particulier en van de overheid, en werkt het samen met PhD-studenten van de universiteit van Linköping, die benieuwd zijn naar de nieuwe kennis die een perfecte 3D-kaart van enorme bossen kan opleveren.
Een digitale kopie zoals een computerspel
Het kernidee is dat de drone een ‘digitale tweeling’ van een bos maakt, een precieze 3D-kopie, zoals je een kopie van een huis kunt maken in een computerspel. “Dan zie je precies waar de goede bomen staan, hoe dik ze zijn, en op welke punt je ze het meest efficiënt kunt omzagen.” Daarnaast zou de drone kwetsbare gebieden kunnen signaleren, of bijvoorbeeld vogelnesten van zeldzame vogels, of belangrijke leefplekken voor kikkers en insecten. De technologie zou volgens Farrand in theorie ook kunnen helpen bij de winstgevendheid van het ‘selectieve oogst’-programma van de EU, dat pleit voor meer biodiversiteit in bossen, waarbij Zweden op dit moment onder vuur ligt omdat het er niet aan meedoet. Deze kerst is het prototype uit Eindhoven gearriveerd, die binnenkort duizenden vlieguren gaat maken in de Zweedse bossen.
Commerciële boskap
Zou zo’n bosdrone op termijn ook interessant kunnen zijn voor partijen als Staatsbosbeheer, bijvoorbeeld om alle bomen in wandelgebieden te scannen op ziektes? CEO Farrand denkt van wel, maar benadrukt dat de bosdrone vanwege in eerste instantie door de hoge kosten vooral interessant is voor de grootschalige commerciële boskap. In Zweden is de bosindustrie enorm, maar in Nederland stelt die qua aantallen simpelweg niet veel voor.
Maar de Eindhovense robotbouwer Steinbuch ziet wel degelijk een toekomst voor zich, over een jaar of twintig, waarin boswachters samen met een drone op pad gaan bij hun rondes. “Drones gaan de boswachter niet vervangen, maar ze kunnen het hem wel gemakkelijker maken.” Bijvoorbeeld door wekelijks door het bos te zoeven, om flora en fauna te scannen, bomen en planten te analyseren, maar bijvoorbeeld ook te kijken waar wolvenpopulaties leven. “Met die nieuwe informatie hoeft de boswachter zelf niet elke week op pad, maar eerder elke maand of elk kwartaal.”
Hoezo, een drone uit Eindhoven?
Eerder maakte het Eindhovense bedrijf Avular drones die schoorsteenwerkers vervangen of explosiefgevaarlijke terreinen doorkruisen. Nu maakt het de drone voor de Zweedse boskap. Waarom kiest een bedrijf als Deep Forestry specifiek voor dit bedrijf uit Eindhoven? Eindhoven is ’s werelds beste regio qua regeltechniek, legt Steinbuch uit. De drones van Avular onderscheiden zich dan ook doordat ze ‘modulair’ zijn, wat inhoudt dat elk onderdeel en elke sensor van de robot aan te passen is, en dat een bedrijf als Deep Forestry zelf de techniek kan toevoegen om 3D-kaarten van bossen te maken. Een beetje zoals een legoset waarbij je blokjes kunt toevoegen en weghalen. “Wij zijn een van de weinige bedrijven ter wereld die op deze manier drones en robots maakt.”
Daarnaast zijn er meer toepassingen te bedenken voor de bosdrone, zegt Farrand. “De regelgever in Zweden stelt eisen aan de bosindustrie, en onze bosdrone zou de ontwikkeling van het bos nauwkeuriger in kaart kunnen brengen dan nu gebeurt.” Bedrijven die goed bezig zijn kunnen daarnaast zelf ook meer transparantie geven. Als zij hun bos elke tien jaar scannen, kunnen ze trots aan de inspectie laten zien: kijk eens welke boomrassen er allemaal zijn bijgekomen.
Met de oogstmachine vast in het moeras
Toch zal niet iedereen vertrouwen op de duurzame intenties van de boskapindustrie, waar miljarden in omgaan. Want wat als de perfecte 3D-kaarten van bossen straks nieuwe kennis over mogelijkheden voor houtkap opleveren die misschien niet duurzamer is, maar wel winstgevender?
“De drone gaat je geen manier laten zien om je bos kapot te maken”, verzekert Farrand. “Het geeft de boseigenaar twee opties. Óf je kunt hier rijden met je oogstmachine, dan gaan mensen je haten, en je maakt ook nog een mooie kolonie kikkers kapot en je rijdt je oogstmachine vast in een moeras. Óf je gaat daar rijden, dan kun je zo veel mogelijk hout halen zonder problemen voor je bos te veroorzaken.” Boseigenaren houden volgens Farrand van hun land, en zouden er geen belang bij hebben om niet duurzaam met hun eigen bos om te gaan.
Ook Steinbuch verwacht niet dat de drone de boskap mínder duurzaam gaat maken. “Op dit moment gissen boseigenaren nog naar de aantallen en precieze dikte van de bomen in hun bos. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat wanneer je op zo’n big ass-oogstmachine zit, goed kunt inschatten of een boom 25 of 30 centimeter dik is. Onze drone gaat die kennis wel geven. En nieuwe kennis over wat er nu fout gaat, wat we eerder nog niet wisten, gaat alleen leiden tot verbetering.”
Dima Litvimov, woordvoerder van de Zweedse Greenpeace-tak, noemt het een goede ontwikkeling om met techniek meer over het bos te leren. Maar hij vindt het het te vroeg om te zeggen of deze drone de houtkap ook echt duurzamer gaat maken ‘zolang de grote boskappers meer winst en meer productie als prioriteit houden’. Daarnaast wijst Litvimov op de mogelijke ‘negatieve sociale effecten’ van de bosdrone, wanneer die banen elimineert die nu door mensen worden gedaan.
Lees ook:
Stammenstrijd in het Europese bos: hoe dramatisch is de houtkap?
Er wordt in Europa meer hout gekapt dan voorheen. Dat is zeker. Maar hoe dramatisch is het?
Met beter bosbeheer zou Nederland veel meer CO2 kunnen compenseren
In dit interview belicht hoogleraar Gert-Jan Nabuurs de mogelijkheden en klimaatwinst van bosbouw in Nederland.
