Beleggingen
Deel pensioengeld artsen en paramedici in wapens, tabak en vervuiling
Kleine pensioenfondsen in de zorg voeren een onduidelijk beleggingsbeleid. Gevolg is dat geld terechtkomt in wapentuig, sigaretten en grote uitstoters van broeikasgassen.
Pensioengeld van artsen en paramedici gaat naar wapens en tabak. Ook beleggingen in omstreden milieuvervuilende bedrijven maken deel uit van pensioenvermogen in de zorg. Dat stelt de club Groen Pensioen na onderzoek van de pensioenkassen. Het strookt volgens de organisatie niet met wat zorgverleners doen: werken aan de gezondheid van mensen.
Groen Pensioen is een organisatie van werkenden en gepensioneerden die streeft naar een duurzamer beleggingsbeleid van pensioenfondsen. De veelal kleinere fondsen voor beroepsgroepen als tandartsen, verloskundigen en dierenartsen hebben vaak geen duidelijke, groene en verantwoorde strategie, constateert Groen Pensioen. “We stuitten op een groot gebrek aan transparantie”, zegt Laurie Kos van Groen Pensioen. “Informatie is moeilijk te vinden. Een deel van de fondsen weet niet precies waarin ze beleggen en moest dit eerst nagaan bij hun vermogensbeheerders.”
Die onwetendheid betekent dat pensioengeld van artsen en paramedici, onbewust, ook belandt bij bedrijven die tabak of kernwapens produceren. Als het fonds die bedrijven niet duidelijk heeft uitgesloten, komt het geld via vermogensbeheerders daar toch waarschijnlijk terecht. Zo belegt het Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) nog in makers van tabak, hoeveel wil het fonds niet bekendmaken. Wel heeft dit fonds kort geleden onder druk van deelnemers beloofd deze beleggingen te gaan verkopen. Het Pensioenfonds Verloskundigen (SPV) stelt wel beleggingen in tabak te vermijden, maar meldt volgens Groen Pensioen niet of die boodschap bij alle vermogensbeheerders aankomt. Datzelfde geldt voor de fondsen van de apothekers en de dierenartsen.
Het beleid is niet helder
Het beleid op het gebied van wapens is vaak niet helder, ziet de organisatie, die zich hiervoor liet adviseren door de non-profit organisatie Pax. “De fondsen houden zich aan de wettelijke kaders. Dat betekent geen belangen in clustermunitie of biologische en chemische wapens. Vaak melden ze niet in ‘controversiële wapens’ te zitten, zonder duidelijk te maken wat ze daarmee bedoelen. Sommige steken wel geld in bedrijven die kernwapens maken. Of die wapens leveren aan conflictlanden zoals Saudi-Arabië, dat een oorlog in Jemen voert. Artsen zonder Grenzen moet daar vervolgens de schade weer opvangen. Dat is heel tegenstrijdig.”
‘Beleggingen die de gezondheid schaden, dat is krom’
Serge Zweers, maag- darm- en leverarts, een van de initiatiefnemers van de petitie: “Als jonge specialist werd ik verplicht ingeschreven bij mijn pensioenfonds en toen dacht ik: eens kijken wat ze met mijn pensioengeld doen. Dat viel me heel erg tegen, er gaat geld naar beleggingen die de gezondheid schaden, zoals naar wapens, bierbrouwers en grote vervuilers. Ik schreef daar begin dit jaar een artikel over in Medisch Contact en dat lokte een mediastorm uit. Veel zorgverleners, lang niet alleen artsen, zeiden: dat wist ik niet.
“Reden om de petitie te beginnen. Pensioen klinkt stoffig, zeker als je jong bent. Maar het gaat niet alleen over geld voor later. Met al die miljarden kun je nu zo’n impact hebben op waar de wereld naartoe beweegt. Die schadelijke beleggingen zijn extra krom omdat we ons als zorgverleners hard inspannen voor het welzijn van onze medemens, afgelopen jaar al helemaal. Maar de coronacrisis valt in het niet bij de klimaatcrisis. De WHO noemt klimaatverandering niet voor niets de grootste gezondheidsdreiging voor de mensheid. Mijn pensioenfonds voor de medisch specialisten is in actie gekomen door de aandacht. Dat heeft iemand aangewezen om het beleid voor verantwoord beleggen te verbeteren.”
Groen Pensioen onderzocht zeven kleine fondsen, waarvan het belegd vermogen uiteenloopt van ruim 14 miljard (medisch specialisten) tot 500 miljoen euro (verloskundigen). Ook keek het naar de twee grote: ABP, waar personeel van academische ziekenhuizen hun oude dag opbouwen, en PFZW, het fonds voor werknemers in zorg en welzijn. “Dat zijn geen voorlopers op klimaatgebied. Bij die twee is het duurzaam beleggingsbeleid wel meer uitgewerkt”, constateert Kos. “Dat is te verwachten bij zulke grote organisaties. Voor de kleinere fondsen is dat lastiger.”
Klimaatbeleid ontbreekt
Niettemin vindt Groen Pensioen dat duidelijk moet zijn waar de pensioeneuro’s naartoe gaan. Een klimaatbeleid ontbreekt bijvoorbeeld bij de meeste fondsen voor artsen en paramedici. Pensioengeld gaat naar grote fossiele bedrijven die nog nauwelijks op een groener spoor zitten, zoals ExxonMobil en Chevron. De pensioenfondsen in de zorg gebruiken hun stemrecht bij aandeelhoudersvergaderingen niet om groener beleid af te dwingen in de fossiele sector. Zo stemde geen enkel zorgfonds – ook ABP en PFZW niet – voor de klimaatresolutie van Follow This. Deze activistische groep aandeelhouders vraagt bedrijven als Shell om hun beleid in lijn te brengen met de klimaatdoelen afgesproken in Parijs. Volgende week staat die klimaatoproep opnieuw op de agenda bij Shell.
Groen Pensioen is het onderzoek begonnen vanwege bezorgde geluiden uit de zorgsector en om deelnemers informatie te geven waarmee ze bij hun pensioenfonds kunnen aankloppen. Inmiddels is een petitie gestart die de fondsen oproept maatschappelijk verantwoorder te beleggen. Die is getekend door bekende artsen als Diederik Gommers, Wanda de Kanter en Ernst Kuipers. Ook de raden van bestuur van het Radboud UMC, UMC Utrecht, UMC Groningen, het OLVG en het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis steunen de oproep.
Lees ook:
Wetenschappers: ABP moet stoppen met beleggen in bedrijven die bijdragen aan ontbossing Amazone
Het grootste pensioenfonds van Nederland ligt onder vuur van hoogleraren, onderzoekers en docenten. Het belegt volgens hen te veel geld in ‘vuile’ bedrijven, in de Braziliaanse vleesindustrie en de fossiele sector.
