De uitstoot van broeikasgassen daalt. Maar dat komt door de oorlog, niet door het beleid

De reden is diep treurig, maar het resultaat hoopgevend. Door de oorlog in Oekraïne is in 2022 veel minder aardgas gebruikt en mede daardoor is de uitstoot van broeikasgassen zoveel gedaald dat Nederland vooralsnog voldoet aan de eigen minimale klimaatdoelstelling.

Een jaar eerder lukte het net niet om het doel, 25 procent minder broeikasgas uitstoten dan in 1990, te halen. Dat jaar is gekozen als ijkpunt in het streven de aarde niet meer te laten opwarmen dan 2 graden. Dat is de ondergrens, zegt directeur Marjan Minnesma van Urgenda. Haar organisatie dwong drie jaar geleden bij de Hoge Raad af dat Nederland elk jaar een kwart minder moet uitstoten om dit doel te bereiken.

In 2020 lukte dat vooral dankzij de coronapandemie en het warme weer, maar in 2021 liep de uitstoot weer op. Vorig jaar is de uitstoot opnieuw gedaald tot zelfs 32 procent minder dan in 1990, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Maar net als in 2020 is dit meer het gevolg van toeval - bedrijven en huishoudens gebruikten veel minder aardgas - dan van overheidsbeleid.

‘We willen geen jojo zijn’

Elke megaton minder is mooi, reageert Minnesma. Hoopgevend, voor zover je daarvan kunt spreken, is bovendien dat de oorlog een verandering heeft aangewakkerd. “Iedereen die nu zonnepanelen of een warmtepomp heeft geïnstalleerd, zet geen stap meer terug. Dit is een structurele knik, ook in het denken over snel van het gas af.”

Maar, zegt Minnesma, de daling in 2020 en 2022 is niet structureel en tussendoor is de uitstoot juist hard gestegen. “We willen geen jojo zijn, en het moet veel sterker naar beneden. In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken de opwarming te beperken tot 1,5 graden en maximaal 2, maar we zitten totaal niet op koers. Inmiddels is de aarde al zo’n 1,2 graden opgewarmd en we gaan af op veel meer dan de ondergrens van 2 graden.”

Het klimaatbeleid schiet tekort in daadkracht, vindt Minnesma. “Er moet een turbo op. De maatwerkafspraken met grote vervuilers verlopen veel te traag. Grote bedrijven zijn verantwoordelijk voor 40 procent van de uitstoot. Daar kun je echt een grote klapper maken.”

De overheid moet over de brug komen

Minister Micky Adriaansens van economie schreef de Tweede Kamer eind februari dat het maken van klimaatafspraken met bedrijven minder snel gaat dan gehoopt. “Als je daar vroeg in 2022 mee begint, dan moet je aan het einde van het jaar toch een werkbaar plan hebben”, zegt Minnesma. “De bedrijven willen ook dat het sneller gaat, maar de overheid moet over de brug komen en de eerste stap zetten. Het kabinet heeft er een driestappenplan van gemaakt en voor een deel van de bedrijven is het pas bij stap één.”

De doelstelling om jaarlijks een kwart minder CO2, methaan en lachgas uit te stoten dan in ijkjaar 1990 staat te boek als ‘Urgandadoel’, omdat de organisatie van Minnesma het via de rechter heeft afgedwongen. Maar daarmee heeft Urgenda de overheid alleen maar vastgepind op haar eigen afspraak, legt Minnesma uit. “Het is het eigen doel van tweehonderd andere landen, waaronder Nederland, om onder die 2 graden opwarming te blijven. Dat is niet mijn doel. Ik zou in tien jaar naar naar nul uitstoot willen.”

Het kabinet wil de broeikasgasuitstoot in 2030 met 55 en liefst 60 procent omlaag hebben in vergelijking met 1990, maar deze week bleek uit onderzoek dat het kabinet zelf had ingesteld dat dit met ongewijzigd beleid niet gaat lukken. Klimaatminister Rob Jetten is van plan nog dit voorjaar met aanvullende maatregelen te komen.

Lees ook:

Meer belasting op vlees, vliegen en gas: alleen met strenge maatregelen kan Nederland klimaatdoelen nog halen

Nederland ligt niet op koers om zijn klimaatdoelen te halen, dus liet het kabinet onderzoek doen naar hoe dit wel kan. De nodige maatregelen zijn ingrijpend, blijkt vandaag, en zullen burgers en bedrijven in de portemonnee raken.

Marjan Minnesma: ‘Het kabinet heeft het Urgendavonnis niet serieus genomen’

De CO2-uitstoot ging in 2021 weer omhoog en dus leeft Nederland het Urgendavonnis niet na. ‘Dat moeten we inhalen’, zegt Marjan Minnesma.