De Senseo pruttelt nog wat, maar is niet te repareren

De elektrische tandenborstel bromt nog wat, maar draait niet meer. Het filter van de stofzuiger is verstopt, en de Senseo pruttelt alleen nog wat druppels heet water. De irritatie over haperende elektrische apparaten is iets van deze tijd. Volgens Martine Postma, oprichter van stichting Repair Café, is reparatie moeilijk, onmogelijk of erg duur. Daardoor gooien we nog veel te veel weg.

Producten worden steeds goedkoper, zegt Postma. "Door goedkope materialen en een goedkope productiemethode, bijvoorbeeld door zo snel mogelijk te werken. De behuizing van een apparaat in elkaar lijmen, gaat sneller dan schroeven. Het probleem is dan wel dat het apparaat niet meer open is te krijgen, en dus niet meer te repareren."

Wijnand Klaver (60), vaste reparateur van verschillende Repair Cafés, heeft hij al heel wat onherstelbare apparaten voorgeschoteld gekregen. Volgens hem gaan elektrische apparaten tegenwoordig een stuk minder lang mee dan in de jaren tachtig en daarvoor. "Voor de stofzuiger kwam vroeger eens per jaar een servicemonteur langs. Die keek dan de hele boel van top tot teen na. De service kreeg je van de zaak, je hoefde alleen de onderdelen te betalen. Dat lange-termijndenken is nu niet meer in de mode."

De Delftse onderzoeker Marcel den Hollander beaamt dat. "Er wordt vooral gekeken naar de cijfers van het laatste kwartaal. Bedrijven weten ook niet goed meer hoe ze op een nieuwe manier geld kunnen verdienen aan een lange levensduur van een product."

Potdicht
De elektrische tandenborstel wordt in dit verband veel genoemd. Klaver: "Daarbij is vaak het probleem dat de accu of te vaak is opgeladen, of te lang heeft doorgeladen. Die accu kun je best vervangen. In China koop je zo'n onderdeeltje voor anderhalve euro. Maar het probleem is dat al die tandenborstels potdicht zitten. Ze zijn in kunststof gegoten, zogenaamd om waterdicht te zijn. Maar er zijn ook onderwatercamera's en zaklampen die waterdicht zijn, waarvan de batterij er wel uit kan worden gehaald. Zo worden consumenten verplicht een nieuwe tandenborstel te kopen."

Toch moeten we volgens productontwerper Den Hollander niet bij alle producten zonder meer streven naar een zo lang mogelijke levensduur. "Voor sommige producten is het beter er niet té lang mee te doen. Oude wasmachines bijvoorbeeld. Die gaan soms wel dertig jaar mee, maar die oudjes verbruiken heel veel water en energie. In zo'n geval is het dus juist goed om het product tijdig te vervangen."

Hoewel Postma met de Repair Cafés nu nog aan het eind van de keten staat, is ze van plan op den duur verder naar voren te schuiven. "We willen fabrikanten gaan aanspreken op slecht repareerbare producten. We hopen ze daardoor steeds meer te stimuleren om duurzamer te gaan produceren. Zodat er niet alleen aan het eind van de rit nog gerepareerd wordt, maar dat we ook al iets kunnen veranderen aan de productiekant."

Volgens Den Hollander moeten we echter niet alleen met de vinger naar de fabrikant wijzen. "Er is namelijk ook onderzoek gedaan naar hoe consumenten zelf met producten omgaan. Van de apparaten die tussen 2000 en 2005 bij het vuil werden gezet, deed ruim zestig procent het nog gewoon. De consument dankt een apparaat dus ook af om een andere reden."

Stoel leasen
Postma ziet tijdens haar café dat er veel animo is voor een duurzamer leven. Een van de geopperde oplossingen is het 'nieuwe leasen'. "Daarmee leg je de verantwoordelijkheid weer terug bij de fabrikant. Je koopt geen stoel, maar 10.000 uur zitten. De stoel blijft eigendom van de fabrikant, en wordt geleased. Dat maakt het aantrekkelijk voor de producent om een stoel te maken die goed uit elkaar gehaald kan voor reparatie of gerecycled kan worden."

Postma is nu een experiment gestart in samenwerking met de Consumentenbond. "We hebben de koppen bij elkaar gestoken om te kijken naar de reparatiemogelijkheden bij verschillende stofzuigers. We willen nu kijken of het mogelijk is om de repareerbaarheid op te nemen in de consumententest."

Volgens Klaver komen ze daarbij ook echt wel positieve dingen tegen. "Bijvoorbeeld de stofzuiger van Siemens. Die zijn heel makkelijk open te schroeven om te kijken wat er mankeert. Die krijgt een paar plusjes."

Stofzuiger gaat stuk door stof
Klacht van de reparateur: Veel stofzuigers zijn moeilijk open te krijgen. Hierdoor wordt het moeilijk gemaakt om interne onderdelen te vervangen waarna het apparaat vaak weer jaren mee zou kunnen. Daarnaast zitten er zogenoemde koolborstels in een stofzuiger, die ervoor zorgen dat tijdens het draaien van de motor steeds contact wordt gemaakt met een van de draaiende spoelen. Deze slijten op den duur. Tegenwoordig blijken deze koolborstels in stofzuigers veel kleiner te zijn dan vroeger, waardoor ze sneller zijn versleten.

Reactie van Miele: Productmanager van Miele, Ad Verheijen, is verbaasd. "Wij doen er juist ons best voor om de stofzuigers zo te maken dat ze makkelijk open zijn te krijgen." Volgens Verheijen gaan de stofzuigers vaak stuk door slechte stofzakken. "Goedkope stofzakken laten kleine stofdeeltjes door die terechtkomen in het compartiment bij de motor en de snoerhaspel. Met goede stofzakken is die kans nihil."

Dichtgeklikte Senseo
Klacht van de reparateur: Het Senso-koffiezetapparaat is niet dichtgelijmd of -geschroefd, maar de behuizing zit vast door een soort kliksysteem. Dat maakt het moeilijk om het koffieapparaat open te krijgen. Daarnaast komen reparateurs vaak hetzelfde probleem tegen: een kapotte condensator die heel moeilijk te vervangen is, omdat er haast niet bij te komen is.

Reactie van Philips: Het moeilijk uit elkaar halen van de Senseo klinkt Philips-woordvoerster Karin Saalmink vreemd in de oren. "We streven ernaar de apparaten juist zo te maken dat ze makkelijk uit elkaar kunnen. Zodat ze kunnen worden gerecycled. En daarbij staan veiligheid en kwaliteit altijd voorop. We produceren zo duurzaam mogelijk."