De recycledouche: poedelen in je eigen gefilterde water

Kranen met een duurzaamheidscertificaat en een recycledouche die water bespaart: sanitairmerk Grohe positioneert zich als een verantwoord bedrijf. Maar is het dat ook?

De prijs van een dampende badkamer is tegenwoordig voor velen een koude douche. Volgens de Duitse Vereniging van Energie- en Waterbedrijven zijn douchen en badderen verantwoordelijk voor ruim een derde van het waterverbruik, dat op 127 liter per persoon per dag ligt. Het verwarmen van waswater vormt volgens Eurostat zo’n 15 procent van de energiebehoefte van een gemiddeld Europees huishouden.

Om mensen te helpen water én energie te besparen, werkt sanitairbedrijf Grohe aan een recycledouche. Het huidige ontwerp - een prototype volgt waarschijnlijk komend jaar - heeft een reservoir waarin twee tot drie liter gebruikt water kan worden opgevangen. Na het insoppen druk je op de recycleknop, die het reservoir opent. Het water gaat dan eerst door een filter, zodat groter vuil als haren achterblijven. Bij het omhoog pompen wordt het vervolgens kort bestraald met UV-licht om bacteriën te verwijderen.

Zo is voor de tweede helft van de douchebeurt nauwelijks extra warm water nodig, claimt Grohe. Volgens het persbericht kan een vierpersoonshuishouden met de recycledouche op jaarbasis tot wel 65 procent aan energiekosten besparen.

Een gewone douche verbruikt gemiddeld 120 liter opgewarmd water per tien minuten, de recycledouche slechts 30 liter. Uitgaande van vier tot vijf minuten vers water en vijf tot zes minuten gerecycled water scheelt dat volgens Grohe 65 procent aan energie in vergelijking met een gewone douche, als het douchewater wordt opgewarmd van 15 tot 38 graden.

Is dat serieus 65 procent?

Experts hebben daar wel wat op aan te merken. Zo vindt Jules van Lier, hoogleraar afvalwaterzuivering aan de TU Delft, de recycledouche niet zo’n goed idee, omdat de investering waarschijnlijk hoger ligt dan de kosten van het watergebruik. “Douchewater is niet erg vervuild, maar bevat wel zeepresten, lichaamsvetten en mogelijk ook ziekteverwekkers. Als je die eruit wilt halen, heb je een flink apparaat nodig, dat je niet zomaar achter de tegels wegwerkt. Het reservoir zal ruimte moeten bieden aan zo’n vijf liter om het water te bufferen. En dat mag natuurlijk geen broedplaats worden voor legionella.”

Zijn collega Mark van Loosdrecht, hoogleraar milieubiotechnologie aan dezelfde universiteit, vindt de recycledouche op zich een realistisch model. Wel vraagt hij zich af of de energiebesparing van het douchen opweegt tegen het schoonmaken van het zuiveringssysteem. Merle de Kreuk, hoogleraar milieutechnologie aan de TU Delft, wijst erop dat het ontwerp van Grohe niet nieuw is. “De Upfallshower, die werkt volgens hetzelfde principe, is al jaren op de markt.”

Dan nog steeds lang douchen?

Ester van der Voet, hoogleraar duurzaam grondstofgebruik aan de Universiteit Leiden, merkt op dat reclames voor recycledouches vooral gericht lijken te zijn op het lang en warm kunnen blijven douchen in tijden van (of gebieden met) waterschaarste. “Bovendien is het waarschijnlijk efficiënter om dit proces op grotere schaal te organiseren, in een waterzuiveringsinstallatie bijvoorbeeld.”

Van Lier ziet meer heil in een warmtewisselaar. Daarbij wordt de energie van het uitstromende warme water gebruikt om het inkomende koude water op te warmen. “Zulke systemen zijn al op de markt.”

Behalve de recycledouche is Grohe bezig met het verduurzamen van het assortiment kranen en douchekoppen. Er zijn inmiddels vier producten met het gouden Cradle to Cradle (C2C)-certificaat (op een ‘schaal’ van brons tot platinum). Dat betekent onder andere dat grondstoffen na gebruik in hetzelfde – of een vergelijkbaar – product kunnen worden hergebruikt.

Ook moeten ze milieuveilig en gezond zijn. Zo heeft de C2C-gecertificeerde Grohe Tempesta 100 doucheset een doucheslang van ‘hoogwaardige siliconen’, in plaats van de conventionele combinatie van PVC met weekmakers.

Cradle to cradle

Volgens Van der Voet stelt de gouden C2C-standaard wel degelijk iets voor. “Het certificaat omvat ook de productie van materialen. Het aandeel gerecycled staal kan bijvoorbeeld een criterium zijn. En als een kraan of douchekop beter presteert omdat het bijvoorbeeld waterbesparende technologie bevat, wordt dat ook meegenomen.”

Arnold Tukker, hoogleraar industriële ecologie aan de Universiteit Leiden, vindt het certificaat juist ‘een beetje gezocht’. “Het gros van de kranen zit al zo in elkaar dat je de onderdelen opnieuw kunt gebruiken of vervangen. Ze gaan ook bijna nooit kapot. De meeste kranen doen tientallen jaren dienst en worden vervangen als een badkamer wordt vernieuwd. Dan is het ontwerp vaak zo verouderd dat hergebruik niet meer aan de orde is.”

Tenslotte is Grohe ook in de bedrijfsvoering bezig met duurzaamheid. Alle acht fabrieken van moederbedrijf LIXIL zijn sinds 2020 klimaatneutraal. Ze kopen groene energie in en compenseren de onvermijdelijke CO2-uitstoot met klimaatprojecten, hoewel de effectiviteit daarvan omstreden is. Vijf fabrieken hebben of krijgen zonnepanelen. Daarmee stijgt het aandeel zelf opgewekte hernieuwbare energie van ongeveer 2 procent tot 7 procent in 2024.

Ook op het gebied van verpakken wil het nog niet erg vlotten. Eind vorig jaar moesten alle verpakkingen plasticvrij zijn. Dat is niet gelukt. Hoe ver Grohe wel is, blijft bij navraag onduidelijk. Er schijnen in ieder geval 37 miljoen plastic verpakkingen te zijn bespaard.