De Overijsselse rem op het houden van geiten werpt een schaduw over hét nationale geitenfeest in Zwolle

Huib Noordermeer stond zaterdagochtend om vier uur naast zijn bed. Geiten in de trailer, het eiland af, de grote weg op. Van zijn huis in Heenvliet op Voorne-Putten naar de IJsselhallen in Zwolle is het bijna twee uur rijden. Dat moet je ervoor over hebben, zegt Noordermeer, als je kans wilt maken op een prijs.

Als thuishaven van het Nationale Geiten Event was Zwolle dit weekend de geitenhoofdstad van Nederland. De actualiteit wierp een schaduw over het evenement: vrijdag viel in het provinciehuis in Zwolle – op een steenworp van de IJsselhallen – het besluit dat er in Overijssel geen geit meer bij mag. Dat gold al in Noord-Brabant, Gelderland en Utrecht. Omwonenden van geitenboerderijen ervaren overlast en kampen met gezondheidsproblemen, waarvan de dieren mogelijk de oorzaak zijn. Het RIVM constateerde een verband tussen longontsteking en de nabijheid van geitenstallen, en in opdracht van het ministerie van VWS loopt tot 2020 een groot gezondheidsonderzoek.

In Brabant vervijfvoudigde het aantal geiten in vijftien jaar tot ruim 160 duizend, het hoogste aantal van Nederland. Brabant wilde niet wachten op de uitkomsten van het gezondheidsonderzoek en bepaalde vorig jaar zomer dat de geitenhouderij er voorlopig niet verder mag groeien. In een domino-effect namen ook Gelderland (vorig najaar) en Utrecht (deze zomer) die maatregel, uit angst dat geitenboeren de provinciegrens oversteken.

Geitenziekte

Nu trekt ook Overijssel aan de rem. “In heel Nederland groeit het aantal geiten”, zegt een woordvoerder van verantwoordelijk gedeputeerde Maij. “Als uitbreiden op de ene plek niet meer mag, kun je verwachten dat het ergens anders gebeurt. Dat waterbedeffect willen we voorkomen.”

Voor Huib Noordermeer hebben de beperkingen geen effect, zegt hij. Bij hem in Zuid-Holland is uitbreiden nog toegestaan, maar die ambitie heeft hij niet. “Ik heb acht geiten, als hobby. Elke dag sta ik vroeg op. Dan zorg ik eerst voor de dieren en pas daarna ga ik naar mijn werk.” Hij is boomverzorger.

Met een witte geit aan de leiband loopt Noordermeer door de Zwolse beurshal. Hij loodst het dier een afzetting van dranghekken binnen. Hier wacht een jury, die aangeboden geiten keurt op tal van aspecten. Het ene dier krijgt lof voor haar “sterke bovenbouw” en haar “mooie beenwerk”. Het volgende beest beschikt over een “best uier”, en een derde heeft “een heel mooi kruis” en “veel macht”. Noordermeer, gestoken in een shirt zo wit als geitenvacht, houdt zijn adem in. Ja! Zijn geit nummer 54 wint de prijs voor ‘mooiste vooruier’. Een plexiglazen trofee valt de hobbyboer ten deel, collega’s slaan hem op de schouder.

De jury keurt vandaag 274 geiten. Ieder dier, verzekert de organisatie van het Geiten Event, is ingeënt tegen Q-koorts. De besmettelijke geitenziekte sloeg het afgelopen decennium over op enkele duizenden mensen, van wie er 74 overleden. Sinds 2016 is Nederland officieel vrij van de ziekte, maar het q-woord achtervolgt elke geitenboer.

Huib Noordermeer kent de geitensector van binnenuit. Nog nooit, zegt hij, heeft hij gehoord dat een boer over de provinciegrens keek om uit te breiden.

“Nee, ik ook niet”, zegt Martin Tuinte. “Dat waterbedeffect is niet reëel. De provincie Overijssel heeft een besluit genomen zonder goede argumenten.” Zelf houdt Tuinte 1200 melkgeiten in Eibergen, Gelderse Achterhoek. Hij mag sinds vorig jaar niet meer uitbreiden. “Weet je wat het gevolg is? Dat ik niet kan voldoen aan maatschappelijke wensen.” Een veelgehoord bezwaar tegen de melkgeitenhouderij, weet hij, is dat veel bokjes bij de geboorte afgedankt worden, omdat ze geen economische waarde hebben. Is dat ethisch? Is dat duurzaam? Tuinte: “Ik wil best meer bokjes afmesten. Maar niet als ik daarvoor eerst melkgeiten moet wegdoen.”

Nuances

Huib Noordermeer haast zich intussen met drie geiten naar de keurmeesters. Snel nog wat haarlak op de vacht, een strootje tussen de hoeven vandaan. Hij kan niet verhinderen dat een van de beesten een heleboel klontjes – plokkeplok – op de strovloer laat vallen. De jury looft het koppel van Noordermeer om de “uniformiteit” en “kwaliteit” van de dieren. En hij wint alwéér, nu een glimmende bokaal in de categorie ‘eigenaarsgroepen’. De nuances van de uiervorm gaven voor de jury de doorslag.

Met een groeiende vraag naar geitenmelk en geitenkaas en prima prijzen, groeide de geitensector de laatste jaren snel. Nederland is nu na Frankrijk en Spanje de derde geitenzuivelproducent van Europa. Met de groei kwamen de problemen, volgens Martin Tuinte uit Eibergen. “Eerst waren het boeren die geiten hielden. Toen er goed geld te verdienen bleek, kwamen de ondernemers. Het dier werd een ding, en daar ging het mis.”

Tuinte had het stoer gevonden, zegt hij, als gedeputeerde Maij haar provinciale geitenstop op het Geiten Event was komen toelichten. Maar nee, zegt haar woordvoerder. “Dat stond niet op de agenda.”

Huib Noordermeer wijst puffend op zijn prijswinnende geiten. “Ze zijn nog heel jong. En dan al zó’n prestatie.”

Lees ook:

Gelderland wil geen nieuwe geiten meer

Na Brabant overweegt ook Gelderland geitenhouders aan banden te leggen. De Provinciale Staten besluiten vandaag of er de komende drie jaar geen geit bij mag komen.