De meeste theezakjes mogen volgend jaar eindelijk in de biobak

Theezakjes worden biologisch afbreekbaar, beloven producenten. De milieubewuste consument koopt liever losse thee.

Theezakjes zijn een bron van verwarring. Zozeer zelfs, dat drie Kamerleden (van D66, GroenLinks en de PvdA) zich eerder dit jaar genoodzaakt zagen er Kamervragen over te stellen. Stientje van Veldhoven, die invalminister mocht zijn, kreeg ze voor haar kiezen. Een van de vragen aan de minister luidde: “Zou u het theezakje bij het gft-afval, plasticafval of restafval gooien, wanneer u op de verpakking leest dat uw theezakje van bio-based plastic is?”

In deze vraag zijn meerdere vooronderstellingen meegenomen. Ten eerste: op theezakjes staat blijkbaar vermeld van welk materiaal ze zijn vervaardigd. Ten tweede: dat materiaal kan plastic zijn. Ten derde: blijkbaar worden er theezakjes aangetroffen in zowel het gft-afval als het plasticafval als het restafval.

Wat het eerste betreft: een allerminst ­representatief onderzoek in de eigen voorraadkast levert doosjes thee op van drie verschillende merken, uit twee verschillende supermarkten. Geen van deze merken vertelt van welk materiaal het z’n theezakjes maakt. Wel valt op de verpakking te lezen dat het kartonnen doosje waarin de theezakjes worden geleverd van verantwoorde herkomst is, inclusief keurmerk.

Kunnen theezakjes dan geheel of gedeeltelijk van plastic zijn gemaakt? Ja, concludeerden onderzoekers van de Universiteit van East Anglia (in het Engelse Norwich) deze maand. Ze onderwierpen de zes meest verkochte Engelse theemerken aan een onderzoek: drie van de zes bleken hun theezakjes deels van plastic te vervaardigen. ­Canadees onderzoek liet eerder al hetzelfde zien en de Plastic Soup Foundation wijst er zelfs al enkele jaren op dat theezakjes – vooral die piramidevormige – van nylon of PET zijn gemaakt. Wie in de veronderstelling leeft dat een zakje met theeblaadjes in de biobak mag, heeft het dus mis, want ­plastic composteert niet.

Boeren mogen alleen compost gebruiken die maximaal 0,5 procent plastic bevat

Plastic vervuiling van de biobak is een probleem dat des te urgenter wordt nu de brancheorganisatie van de akkerbouw recentelijk de kwaliteitseisen voor compost heeft aangescherpt: boeren mogen alleen compost gebruiken die maximaal 0,5 procent plastic bevat. Twintig jaar geleden was dat nog ongeveer de gemiddelde vervuiling van het Nederlandse gft-afval, maar afvalverwerker Attero weet dat menig gemeente inmiddels uitgaat van het tienvoudige: 5 procent plastic in het gft-afval. In de afvalbranche gaat het verhaal dat er zelfs eens een partij gft-afval verwerkt moest worden die voor 28 procent uit restafval bleek te bestaan. Dat moet eruit gezeefd worden, wat jaarlijks een afvalberg oplevert van 100.000 ton aan niet-afbreekbare theezakjes en andere verdwaalde zaken (luiers!) in de huishoudelijke biobak.

Van Veldhoven zag het probleem, antwoordde ze de Kamerleden. “Theezakjes worden vaak als gft-afval weggegooid, omdat consumenten zich niet bewust zijn van het feit dat theezakjes van plastic kunnen zijn of plastic kunnen bevatten. Dit veroorzaakt vervuiling van het gft.” En zelfs áls duidelijk is dat een theezakje van bio-based plastic is, is het nog altijd niet per definitie composteerbaar.

Inderdaad, verwarrend. “Om deze onduidelijkheid aan te pakken, verken ik samen met de koffie- en theebranche en de afvalverwerkers de mogelijkheden om de overstap naar composteerbaar materiaal te ­maken voor theezakjes en koffiepads”, zei Van Veldhoven afgelopen februari.

Hoe het inmiddels staat met deze verkenning? Rijkswaterstaat heeft een ‘aanvalsplan’ gemaakt en is hiermee gewapend in overleg getreden met de brancheorganisatie Koffie & Thee Nederland. Als alle in Nederland verkochte theezakjes en koffiepads van composteerbaar materiaal worden gemaakt, levert dat 88.000 ton compost op van koffiedik en theeblaadjes, hebben zij ­samen vastgesteld. Onder meer Unilever (Lipton), Wessanen (Zonnatura, Clipper) en Jacobs Douwe Egberts (Pickwick) hebben nu beloofd dat zij per volgend jaar overstappen op duurzame theezakjes. Daarvoor werken ze ook samen met de overheid, in een Green Deal met het ministerie van infrastructuur en waterstaat, die dit najaar van kracht moet worden.

De vervuiling van het gft-afval begint in de keuken

Consumenten ontvangen ondertussen een nieuwe ‘wel/niet-lijst’, met daarop een opsomming van zaken die wel en niet in de biobak mogen. Immers, de vervuiling van het gft-afval begint in de keuken. Als straks het hele theeschap in de supermarkt is verduurzaamd, zullen theezakjes op de afvalwijzer verhuizen van ‘niet bij het gft’ (wat nu nog zekerheidshalve het advies is, gelet op alle verwarring en onduidelijkheid die er bestaat) naar ‘wel bij het gft’. Rijkswaterstaat denkt dat theeproducenten maar wat graag op de wel-kant van de lijst willen staan.

Voor wie niet wil wachten tot volgend jaar, of voor wie het dan nog steeds onduidelijk is of theezakjes in de groene container mogen (hoe zit het met het touwtje, het nietje en het labeltje?), of voor consumenten die ernaar streven zo min mogelijk afval te produceren, heeft de Plastic Soup Foundation een tip: “Er is altijd een plasticvrij ­alternatief: koop losse thee en gebruik een thee-ei of een theepot met filter”.

Let wel op: losse thee mag niet door de gootsteen, maar hoort – uiteraard – in de gft-bak.

De Groene gids beantwoordt praktische vragen over milieubewust leven. Heeft u een vraag over groen leven? Mail naar: groenegids@trouw.nl.

Lees ook:

Wil je weten hoe gezond de grond is in je tuin? Begraaf een theezakje
De theezakjesmethode laat zien of bodemschimmels en bacterieën het goed maken.