De klimaatzaak tegen Shell gaat vandaag van start. De inzet: het oliebedrijf dwingen tot een klimaatvriendelijke koers

Wat wil Milieudefensie?

De milieuorganisatie sleept Shell dinsdag voor de rechter om een groene bedrijfskoers te eisen. Alleen wanneer Shell de handel in olie en aardgas drastisch afbouwt kan het Parijse Klimaatakkoord slagen, is de overtuiging van Milieudefensie en 17.000 burgers die als mede-eiser meedoen. Ze hopen dat de rechter Shell verplicht tot het verlagen van CO2-uitstoot met 45 procent in 2030, ten opzichte van 2019. Hierdoor zou het Brits-Nederlandse concern miljardenprojecten voor olie- en gaswinning en de verkoop daarvan aan klanten aan banden moeten leggen.

Milieudefensie denkt Shell rechtstreeks verantwoordelijk te kunnen houden voor ‘gevaarlijke klimaatverandering’, omdat de multinational te weinig zou doen tegen opwarming van de aarde. Dat terwijl Shell veel duurzamer zou kunnen en moéten opereren dan nu. Shells investeringen in windmolens en zonnepanelen staan in geen verhouding tot de olie- en gashandel: door 95 procent van de miljardenwinst in fossiele brandstof te blijven investeren. “Dan omarm je het Klimaatakkoord van Parijs niet […] dan wurg je het”, aldus Milieudefensie. Milieudefensie verwijt Shell pr-praat en loze beloften. Ook al heeft Shell het Parijs-Akkoord zelf niet gesloten – dat deden wereldleiders – zou het bedrijf wel conform die afspraken moeten handelen. Alleen dan zou de mondiale opwarming op een veilig niveau, op 1,5 graad Celsius, kunnen blijven.

Hoe ziet Shell dat?

De rechtszaak van Milieudefensie is geen geëigende stap, aldus het olie- en gasbedrijf in reactie op de dagvaarding. Volgens de top van het bedrijf was het zinvoller geweest als Milieudefensie de dialoog had gezocht, om in overleg tot afspraken te komen. De juristen van Shell schreven 275 pagina’s aan de rechtbank om te motiveren dat het onjuist is wanneer een rechter de strategie van het bedrijf zou beoordelen. Indien Milieudefensie het oneens is met de CO2-uitstoot als gevolg van de gasverkoop en tankstations van Shell, dan zou de milieuorganisatie bij de overheid moeten aankloppen. De wetgever bepaalt immers binnen welke kaders Shell mag pompen en handelen, redeneert Shell.

Bovendien is Shell over de hele wereld actief, ook in werelddelen waar de bevolking staat te springen om toegang tot energiebronnen. Olie en gas zijn daarvoor nu de voorradige bronnen, aldus Shell, dat wel onderschrijft dat een transitie naar duurzame energiebronnen nodig is. Behalve windmolens en zonnepanelen ziet Shell ook een toekomst voor de afvang en opslag van broeikasgas (CCS) en elektrisch vervoer, om tot een schoon toekomstig klimaat te komen. Shell vraagt de rechter om de rechtszaak af te wijzen. Het bedrijf zou niet aansprakelijk zijn. Shell noemt de eisen ongegrond.

En, wat zal de rechter doen?

De rechtbank kan nog zeggen: dank voor uw klacht Milieudefensie, maar ik kan er niets mee. In dat geval wordt de zaak niet-ontvankelijk verklaard, zoals Shell hoopt. De raadsman van de milieuorganisatie verwacht niet dat dit gebeurt, en voorziet een vonnis, waarschijnlijk begin 2021. Na eerste pleidooien vandaag, heeft de rechter deze maand nog drie dagen ‘Shell’ in de agenda genoteerd.

Afwachten of en hoe de rechter zich over de kwestie gaat buigen is het wel, want de rechtszaak is uniek in zijn soort. Niet eerder werd een fossiel energiebedrijf voor de rechter gedaagd wegens klimaatschade met als eis dat de strategie moet veranderen. De rechtszaak van Milieudefensie laat zich niet vergelijken met schadeclaims tegen oliebedrijven, die wereldwijd wel voorkwamen -met wisselend succes. Volgens Milieudefensie-directeur Donald Pols heeft het aanklagen van Shell veel weg van de bekende Urgenda-zaak, waarbij de rechter, na hoger beroep én cassatie, oordeelde dat de Nederlandse staat klimaatmaatregelen moet treffen.

Net als Urgenda wil Milieudefensie zich beroepen op het verdrag voor rechten van de mens, omdat Shells keuzes van invloed zijn op het risico van klimaatverandering voor burgers. Milieujuristen vinden de kans op succes dit keer moeilijk in te schatten, maar noemen Milieudefensie niet bij voorbaat kansloos.

Lees ook:

Shell liet het kelderluik open staan, heeft een rechtszaak kans van slagen?

Milieudefensie eist, samen met burgers en andere milieuorganisaties, dat Shell stopt met olie- en gasprojecten. Zeker geen kansloze zaak, zeggen deskundigen. ‘Het zou zomaar in één keer kunnen lukken.’

Shell waarschuwde in jaren tachtig voor klimaatprobleem, maar kwam niet in actie

Olie- en gasbedrijf Shell wist dertig jaar geleden al dat klimaatverandering desastreuze gevolgen kan hebben.

Klimaatzaak tegen Shell is tegelijk een publiekscampagne

Milieudefensie sleept Shell voor de rechter. Uniek aan deze zaak is dat het gaat om nog te verwachten klimaatschade, door olie- en gasprojecten. Iedereen kan mede-eiser worden.