Elektriciteitsnet
De industrie kan niet zonder CO2-opslag, zeggen energie-experts die vooruitkijken naar 2050
Over twaalf jaar kan Nederland een CO2-neutraal elektriciteitsnet hebben, zegt een club experts woensdag tegen minister Rob Jetten (klimaat en energie). Er zijn nog wel wat knelpunten.
Hoe wordt Nederland klimaatneutraal in 2050? Om te beginnen door vijftien jaar eerder een belangrijke stap te zetten. In 2035 moet het elektriciteitsnet CO2-neutraal kunnen zijn, zegt een expertgroep woensdag in een advies aan klimaat- en energieminister Rob Jetten. Vijf tot tien jaar later volgt de hele energiemarkt. ‘Energie door perspectief: rechtvaardig, robuust en duurzaam naar 2050’ heet deze blik op de toekomst.
Een schoon stroomnet in 2035 dus?
“Dat is mogelijk, maar daarvoor is wel een trendbreuk nodig”, zegt oud-topambtenaar Bernard ter Haar als voorzitter van de groep energie-experts, economen, bedrijfskundigen, gedrags- en maatschappijwetenschappers. “Inmiddels is wel bekend dat we achterlopen bij het verzwaren van het stroomnet. Verder zien we dat de vraag naar windenergie achterblijft bij de animo om wind op zee te produceren. Nu gebruikt de industrie nog vooral moleculen, de fossiele brandstoffen. Deze energie-intensieve bedrijven moeten in hoog tempo overstappen op groene stroom en dat loopt niet zo hard.”
“In de Rotterdamse haven moeten synthetische brandstoffen en waterstof geproduceerd gaan worden, als alternatief voor fossiele materialen. Maar ook die infrastructuur is er nog nauwelijks. Iedereen wacht op iedereen. Daarnaast is er schaarste aan vakmensen, aan ruimte en materialen. Er zijn dus de nodige knelpunten. We hebben nog twaalf jaar de tijd en moeten nu wel echt aan de slag.”
Als het meezit gebruiken we dan vooral wind- en zonne-energie. Wat als het niet waait? Zetten we dan de kerncentrale aan?
“De overheid veronderstelt dat de twee nieuwe kerncentrales in Borssele in 2035 kunnen draaien, maar de bouw van kerncentrales loopt altijd vertraging op. Voor 2040 kun je daar dus niet op rekenen.
“Ongeveer zes dagen per jaar is er te weinig wind en zon om aan alle vraag te voldoen. De ondersteuning van het stroomnet kan in 2035 bijvoorbeeld van biomassacentrales komen waarbij je de CO2 opvangt en opslaat. Per saldo hebben die centrales dan een negatieve uitstoot.”
Ook de industrie rekent op CO2-opslag in lege gasvelden onder de Noordzee. Maar een belangrijk project gaat mogelijk niet door vanwege de stikstofuitstoot. De Raad van State buigt zich erover.
“De stikstofcrisis is een groot probleem voor de energietransitie en daar moeten we zo snel mogelijk een oplossing voor vinden. De industrie kan niet zonder CO2-opslag. Als we de chemische sector willen behouden, dan komt er uitstoot vrij en het liefst vang je die af. Ook in andere sectoren heeft Nederland na 2050 nog onvermijdbare emissies van broeikasgassen, zoals in de landbouw en het internationaal transport. Daarom is het goed dat er ook techniek wordt ontwikkeld om CO2 uit de lucht te vangen.”
Maakt het voor het toekomstige energiesysteem veel uit of Nederland een fabriek heeft die staal wil maken uit ijzererts?
“Dat maakt heel veel uit. Staal maken met groene waterstof kost zoveel windenergie dat er weinig overblijft voor andere bedrijven. Een andere mogelijkheid is dat Tata Steel brokken staal gaat importeren, briketten genaamd, uit landen waar voldoende hernieuwbare energie is om schoon staal te maken. Daar kunnen ze dan mee verder werken. We schetsen in ons rapport scenario’s, maar weten niet zeker hoeveel grote industrie er in Nederland overblijft. De veertien meest energie-intensieve bedrijven hebben hun hoofdkantoren in het buitenland zitten. De eigenaren laten hun beslissingen bijvoorbeeld afhangen van de energieprijzen en kijken verder dan alleen Nederland.”
De hoeveelheid CO2 die Nederland mag uitstoten om binnen het budget van de Parijs-doelen te blijven, is al voor 2040 uitgeput, staat in het rapport. Nederland wordt dus te laat klimaatneutraal.
“We moeten erkennen dat we te laat zijn begonnen met het terugdringen van onze uitstoot. Het enige wat we nu kunnen doen, is zo hard mogelijk werken om onze doelstellingen te behalen. Ook zullen we ontwikkelingslanden moeten helpen om klimaatneutraal te worden. De wereld heeft er niets aan als ze daar blijven rondrijden in onze afgedankte auto’s met een verbrandingsmotor.”
Lees ook:
Door onzekerheid over groene energie wacht iedereen op elkaar
De industrie zit gevangen in een kip-ei-dilemma. Bedrijven investeren pas als ze zeker zijn van een aansluiting op het stroomnet. Maar netbeheerders breiden pas uit als bedrijven precies weten wat ze willen.
