De lachstern broedt op de Marker Wadden, maar eilandbouwer Roel Posthoorn hoopt vooral op de kroeskoppelikaan. Behalve een vogelparadijs is dit nieuwe natuurgebied een groot laboratorium.
Op 9 kilometer varen vanaf Lelystad bevinden zich middenin het Markermeer een paar uit zand, klei en slib opgespoten eilanden, de Marker Wadden. Ze kostten bijna 80 miljoen euro, maar daar kreeg Nederland wel 1000 hectare nieuwe natuur voor. Vogelaars hebben inmiddels 179 verschillende vogelsoorten gespot in het gebied.
Roel Posthoorn, projectdirecteur van Natuurmonumenten, wil naar eigen zeggen afrekenen met het ongeloof in natuurherstel. “Vaak hebben mensen zo’n instelling van: wat jammer dat het achteruit gaat met de natuur, maar daar is toch niks aan te doen. Hier zie je gewoon dat het anders kan.”
Tijdens een wandeling over het eiland loop je al snel tegen een paar doorzichtige buizen aan die in het water staan, met een doorsnee van ongeveer een meter. Ze zijn onderdeel van een experiment waarmee wordt geprobeerd de plantengroei te stimuleren.
De snackbar van de slechtvalk
De grote hoeveelheid slib in het Markermeer maakt het water troebel, wat de plantengroei belemmert. Wind is daarbij een belangrijke factor. “In deze buizen wordt het water beschermd tegen de wind”, legt Liesbeth Bakker uit. Zij doet onderzoek op de Marker Wadden voor het Nederlands Instituut voor Ecologie en de Universiteit Wageningen. “Door de beschutting zinkt het slib en gaat als het ware onderwater het licht aan. Zo kunnen er weer planten groeien.”
De aanleg van de Marker Wadden heeft eigenlijk hetzelfde effect, waardoor de verwachting is dat er in het hele gebied meer planten zullen groeien.
Bakker en Posthoorn worden allebei enthousiast bij het zien van watervlooien in het water rond de eilanden. Die vormen namelijk het begin van de voedselketen. Posthoorn: “De watervlooien zijn supervoedsel voor de vissen, en die vissen zijn dan weer supervoedsel voor de vogels.” En die vogels zijn op hun beurt ook weer voedsel. Posthoorn wijst in de richting van Lelystad. “Zie je die mast daar? Daarop broedt een slechtvalk, en dit eiland is zijn snackbar.”
Dieren tellen
De Marker Wadden, waarvan de aanleg in 2016 begon, zou een rustige paaiplaats voor vissen moeten vormen. Of dat vier jaar later inderdaad zo is, proberen onderzoekers te achterhalen door onder andere te kijken naar het gedrag van negentig gezenderde vissen. Zoeken zij inderdaad het ondiepere water rond de eilanden op?
Verder kijken onderzoekers naar de aanwezigheid van insecten, die kunnen dienen als voedsel voor de vogels en vissen. Met insectenvallen worden de insecten gevangen en geteld. Ten slotte is er ‘de duikeend’, een observatiehut die zijn naam dankt aan het feit dat hij half onder water ligt. Een groot, glazen raam geeft een dierentuingevoel, maar de kokmeeuwen en visdiefjes die te zien zijn vliegen niet in een kooi, maar boven het uitgestrekte Markermeer.
Nog geen pelikaan
Dit zijn vogels die ook al te zien zijn in de haven van Lelystad, en van oorsprong veel voorkomen in het gebied. “Maar met nieuwe natuur zijn er ook altijd verrassingen”, zegt onderzoeker Bakker. “De bedreigde lachstern en de ijseend broeden hier.” Er waren nog grotere verrassingen: op de aangelegde eilanden bleken opeens kikkers voor te komen en ook een mol. “We denken dat iemand die kikkers een keer heeft meegenomen”, zegt Bakker. “En de mol is waarschijnlijk meegereisd met een partij aarde.”
Roel Posthoorn hoopt nog steeds vurig op de komst van de kroeskoppelikaan. Die vogel leeft in uitgestrekte moerasgebieden en al een tijdje niet meer in Nederland. Het gebied is hier nu eigenlijk ook nog te klein voor. “Maar als de die hier zou komen, zou dat een droom zijn die uitkomt.”
Lees ook:
Hoe ondergelopen polders voor explosie van leven kunnen zorgen
Als het lukt om overstroomd rivierwater vast te houden in naastgelegen vlaktes, kan achterblijvend waterleven plots exploderen. Biologen onderzoeken hoe we dit natuurlijke verschijnsel terug kunnen krijgen. ‘Ooit was de hele Betuwe een overstromingsvlakte.’
Ecoloog Alex Wieland heeft de ideale locatie gevonden voor nieuwe natuur
Een industrieterrein is een ideale locatie voor nieuwe natuur, zegt ecoloog Alex Wieland. Dat het er voor dieren en planten goed toeven is, laat hij zien tussen de rokende fabriekspijpen in Terneuzen.
