De gevolgen van de droge zomer lijken volgend jaar nóg harder aan te komen

Zelfs als het aankomende winter bovengemiddeld veel regent, kampen delen van Nederland komend voorjaar nog steeds met te lage grondwaterstanden. De extreme droogte van afgelopen zomer blijft vooral het oosten en zuiden van Nederland waarschijnlijk tot ver in 2019 achtervolgen. Dat blijkt uit een berekening met het Nederlands Hydrologisch Instrumentarium (NHI), een nieuw rekenprogramma van de gezamenlijke Nederlandse waterbeheerders.

Boeren en natuurgebieden gaan volgend voorjaar dus opnieuw een zomer in terwijl de waterachterstand van dit jaar nog niet is weggewerkt. Normaal gebeurt dat in de wintermaanden, zegt Jac Peerboom van voorzitter programmateam NHI. “De regen die in die maanden valt, verdampt niet vanwege de kou. Maar hoe nat ook, deze winter worden de tekorten waarschijnlijk niet aangevuld in delen van Limburg, Brabant, Gelderland en Drenthe.” Het kost boeren veel geld om al hun hectares nat te houden met sproeiwater. Tijdens droogte halen gewassen hun water via de wortels uit grondwater, maar als dat te laag staat komen ze daar niet bij. Boeren die vervolgens sloten leegpompen om toch maar aan sproeiwater te komen, worden juist in de precaire maanden op de vingers getikt van het Waterschap.

Vissen in gevaar

Door laag grondwater kunnen veengebieden rotten, en dat herstelt volgens Peerboom niet meer. Beken die normaal zelfs in droge perioden nog water behouden zullen ook droogvallen. “Dat is dit jaar al op een paar plekken gebeurd, en dan komen zeldzame en beschermde vissen in gevaar.” Waterschappen moesten toen grondwater aanspreken om de boel nat te houden, of vissen naar nattere oorden verplaatsen.

Dat terwijl de problemen die de laatste droogte gaf nog niet voorbij zijn. Tientallen tankstations staan al de hele week zonder benzine omdat bevoorradende binnenvaartschepen niet met volle vracht door de laagstaande binnenwateren kunnen varen. Volgens een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie is er wel genoeg benzine aanwezig in Nederland, maar zijn er niet genoeg vrachtwagens om het rond te brengen.

Nu gaat dát over het waterniveau in rivieren, en niet direct over het grondwaterniveau. Maar die twee houden verband. “Beken en rivieren halen het grootste deel van hun water uit het grondwater”, zegt Peerboom. “Die trekken water uit de grond.” Het lage grondwater komt de rivierstand dus ook niet ten goede. “Al is de Rijn natuurlijk veel afhankelijker van wat er in Duitsland en Zwitserland speelt, en hoeveel regen daar valt.”

Er is niet veel aan te doen behalve hopen op regen, zegt Peerboom. Wel zijn er wat kleine trucjes waar het Waterschap gebruik van kan maken. “Bij Weert komt de Zuid-Willemsvaart het land binnen. We kunnen een deel daarvan wegsluizen naar beken en rivieren in zuidelijke provincies.” Maar, erkent Peerboom: dat gaat maar met een paar kuub per seconde. “Daar win je de oorlog niet mee.”

Lees ook:

Een pikzwart polletjeslandschap: wat de droogte met het hoogveen doet

Pas volgend jaar wordt duidelijk wat de kurkdroge zomer van 2018 heeft aangericht in het hoogveen. In het Fochteloërveen zijn enkele stukken nat land vrijwel drooggevallen.

De aanhoudende droogte zorgt voor een tweedeling in Nederland

Als water niet uit de lucht valt, moet het van de rivieren komen. Dat gaat nog goed, maar alleen de laaggelegen gebieden hebben er iets aan.