Reportage
De fipronil-eieren zijn de eigen schuld van de boer, zegt voedselwaakhond NVWA
De Nederlandse voedselwaakhond vindt niet dat ze kippenboeren heeft gedupeerd in de fipronilaffaire. De boeren vinden van wel en proberen de NVWA voor de rechter aansprakelijk te stellen voor geleden schade.
De klompen van Jan Brok zijn beschilderd met afbeeldingen van kippen en eieren. In de rechtbank van Den Haag is in een oogopslag duidelijk voor welke zaak hij komt: die van ruim 120 pluimveehouders en boerenorganisatie LTO tegen voedselwaakhond NVWA. Zelf is Brok geen kippenboer, zegt hij, wel staat hij als adviseur pluimveehouders bij. Al bijna twee jaar lang beheerst één kwestie hun leven: fipronil. “Ik ken meer dan 150 gedupeerden”, zegt Brok.
Fipronil is een middel dat insecten doodt, het zit bijvoorbeeld in vlooienbanden van honden en katten. In menselijk voedsel mag het niet voorkomen. Toen in de zomer van 2017 bleek dat het middel in legkippen en hun eieren zat, werden miljoenen ‘gifeieren’ vernietigd. Tienduizenden kippen werden vergast, op last van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.
Ingestorte markt
Op de boerderij van Joanne en Wout van den Heuvel in Mastenbroek, bij Zwolle, moesten 7500 leghennen worden afgemaakt. Buiten de Haagse rechtszaal vertellen ze timide: één stal werd geruimd, en uit twee andere mocht drie weken lang geen ei vertrekken.
Het optreden van de NVWA heeft bij de boeren kwaad bloed gezet, betoogde hun advocaat vandaag. Twee zaken steken: de NVWA zou maandenlang hebben geweten dat het bestrijdingsbedrijf ChickFriend pluimveestallen ontsmette met het verboden fipronil, maar informeerde de eiersector niet. Had ze dat wel gedaan, dan hadden de boeren maatregelen kunnen nemen. Toen de voedselwaakhond uiteindelijk naar buiten trad, was dat met een tv-optreden waarin een hoge functionaris het publiek aanraadde een paar dagen geen ei te eten. Daarop stortte de halve markt in.
De NVWA wees vandaag de verwijten van de hand. Ja, ze had signalen dat er mogelijk fraude werd gepleegd met een ontsmettingsmiddel. Maar ze taxeerde dat dit beperkt gevaar opleverde. Een expert van de NVWA vergeleek het met een leeuw: dat is een gevaarlijk beest, maar de risico’s voor iemand in Nederland zijn klein. Bovendien moeten boeren zélf controleren welke middelen zij op hun bedrijf toelaten.
Hoge doses
En wat het gewraakte tv-optreden betreft: toen was inmiddels duidelijk dat het mogelijk om hoge doses fipronil ging, en was een waarschuwing aan het publiek op zijn plaats. De belangen van de kippenboeren zijn daaraan onderschikt, volgens de NVWA.
Na een halve dag in de rechtszaal komen Joanne en Wout van den Heuvel weer naar buiten. “Ik heb niks nieuws gehoord”, zegt Joanne. Wout: “Steeds weer die eigen verantwoordelijkheid. Maar als jij een fles cola koopt, controleer je dan ook zelf of er wel in zit wat op het etiket staat?”
De boeren willen de NVWA aansprakelijk kunnen stellen voor hun schade. Daarover doet de rechter op 10 juli uitspraak.
In 2017 zorgde een schandaal rond het gebruik van een giftig ontluizingsmiddel bij legkippen voor grote commotie. Lees meer over deze fipronilcrisis in dit dossier.
Lees ook:
Over de portofoon klinkt: ‘De gassing is gestart’
De fipronilaffaire betekende topdrukte voor ruimingsbedrijf Total Culling Company. Een dier moet netjes aan zijn einde komen, vindt de directeur.
Straks komen de verklikkerkippen
Voor kippenboer Roubos sleepte de fipronilaffaire maandenlang voort. Verklikkerkippen moesten duidelijk maken of het middel uit de stal was.
