De exotische halsbandparkiet heeft felle tegenstanders: ‘Ze kraken de nesten van inheemse, Nederlandse vogels’

Aan de rand van het centrum van Utrecht overspant de pittoreske Weerdbrug de eeuwenoude Stadsbuitengracht. De brug is omringd door bomen. En sinds een paar jaar ook door krijsende groene vogels. Elke dag, wanneer de schemering invalt, komt in de bomen rondom de brug een klein leger halsbandparkieten samen, om hier samen de nacht door te brengen. Zes jaar geleden nestelden in Utrecht slechts tweehonderd van deze exotische vogels. Nu zijn dat er meer dan duizend, blijkt uit de nieuwe telling van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Overdag zoeken de van oorsprong Indiase vogels in de stad en omgeving naar voedsel. Rond schemertijd kijken ze vanuit dit fort over hun nieuw verworven rijk uit.

Opmars

De halsbandparkiet is in opmars in Nederlandse steden. Telde ons land tien jaar geleden nog zo’n tienduizend van deze exotische vogels, nu is dat verdubbeld tot minstens 21 duizend. In Utrecht verviervoudigde het aantal zelfs. Voor velen zijn de groene vogels een vrolijk gezicht tijdens de lockdownwandeling door het stadspark. “Dan hebben we tenminste nog een beetje natuur”, zei vogelteller Albert de Jong vorige week tegen RTV Utrecht.

Maar wat veel casual vogelfans niet weten, is dat de groene halsbandparkiet ook felle tegenstanders kent. Zoals Wilfred Reinhold, voorzitter van het Platform Stop Invasieve Exoten. Om die bomen in Utrecht zouden we “het best een net kunnen gooien”, vindt hij, “om de vogels te oogsten.” Lees: doden. Reinhold zegt dat de dieren “de nesten kraken van inheemse, Nederlandse vogels.” Daarnaast zou het gekrijs inwoners tot verhuizen drijven. “En fruittelers leiden schade omdat de parkieten van elke vrucht een hapje nemen.”

Populair huisdier

Het begon allemaal in de jaren zestig, toen de vrolijk ogende halsbandparkiet hier en in andere Europese landen een populair huisdier was, en met tienduizenden werd geïmporteerd vanuit India en Pakistan. Vaak vonden Nederlanders ze achteraf tegenvallen, vertelt bioloog en papegaailiefhebber Roelant Jonker, die de beesten zelf ook had. “Ze schreeuwen, hebben me littekens bezorgd, en als gezelschapsdier heb je er ook niet veel aan.”

Sommige eigenaren lieten de beesten vrij, waarna ze in Nederlandse steden best goed bleken te overleven, vanwege het vele voedsel en de steeds milder wordende winters. Door de jaren groeiden hun populaties gestaag, en nog steeds duikt de vogel elk jaar wel weer in een nieuwe stad op. “Sinds kort vliegen ze ook rond in Tilburg en Eindhoven.”

Hoewel Jonker en Reinhold zich beiden in hun vrije tijd bekommeren om het lot van de halsbandparkiet in Nederland, staan ze in hun opvattingen lijnrecht tegenover elkaar. Reinhold ziet de vogels als een plaag, en vergelijkt ze wat betreft hun snelle verspreiding zelfs met het coronavirus. Zijn platform verzette zich eerder tegen de tijgermug, die via bamboe-import Nederland bereikte, en tegen de verkoop van de Japanse duizendknoop.

Ook de halsbandparkiet ziet hij als een gevaar. “Vooral voor de natuur zijn ze een probleem. Ze concurreren met de boomklevers om nestgelegenheid. De halsbandparkiet kruipt al vanaf januari in boomholtes, en begint met broeden. De boomklever komt in maart kijken, maar dan zijn alle geschikte holletjes al bezet.” Er is inderdaad onderzoek dat aantoont dat parkieten het in steden moeilijk kan maken voor ‘inheemse’ vogels.

Bedreiging voor boomklevers en vleermuizen

Maar bioloog Jonker vindt vanuit zijn platform City Parrots juist dat Nederland de papegaaiachtige moet omarmen. “Er zijn honderd bedreigde papegaaisoorten, die in hun oorspronkelijke habitat afnemen. Sommigen blijken hier een goed nieuw thuis gevonden te hebben.” De bioloog beticht Reinhold van eco-xenofobie. “De halsbandparkiet is al 62 jaar in Nederland, en van de grote ecologische schade waarvoor gevreesd werd, blijkt niets te zijn uitgekomen.”

De halsbandparkiet kan inderdaad een bedreigende factor vormen voor boomklevers en vleermuizen, erkent Jonker, maar hij benadrukt dat boomklevers ook in de bossen nestelen, waar ze geen last hebben van de groene vogels. “Als je alle alle onderzoeken erop naslaat, vormt de halsbandparkiet gewoon niet zo’n groot probleem.” Ook voor fruittelers zouden er genoeg oplossingen klaarliggen, zoals het plaatsen van netten en alternatief voedsel voor de parkieten.

Dat mensen die bijvoorbeeld pal naast de mega-halsbandparkietenstandplaats in Utrecht wonen de groene beesten als luidruchtige plaag zien, begrijpt Jonker wel. “Sommigen vinden de beesten leuk, anderen hebben er een hekel aan.” De bioloog stelt dat we de vogels in de eerste plaats nooit hadden moeten importeren. “Ze horen in Pakistan. Wij hadden van onze eigen vogels moeten genieten. Maar nu ze hier zijn, moeten we er ook mee leren leven.”

Ondertussen broedt Reinhold op een actie die stedelingen aanspoort om de halsbandparkieten vooral niet te voeren in de winter. “Uitroeien gaat niet lukken, maar indammen wel, als we ons best doen.”

Volgens Jonker blijft de komende decennia het aantal halsbandparkieten juist groeien. “De grootse populaties zitten al decennia in Amsterdam en Den Haag, en zijn daar gestabiliseerd.” De bioloog verwacht dat ze vanuit het Ruhrgebied naar Limburg zullen overvliegen, en in steden daar hun plek innemen. “Het is de vraag of in Groningen een grote populatie zal ontstaan, want daarvoor moeten ze wel heel veel niet-ideaal land overbruggen. Maar ik sluit het niet uit.”

Lees ook:

Deze nieuwkomer is een van de slimste beesten van de Amsterdams stadsparken

Een van de slimste beesten van Amsterdams stadsparken is een nieuwkomer: de grote alexanderparkiet. Een duiven- of merelbrein valt in het niet bij de hersens van deze uit volières ontsnapte papegaaiachtige. En daar heeft de grote alexanderparkiet voordeel bij: hij verspreidt zich met succes.