De ECB verhoogt de rente met een half procent, ondanks de onrust onder banken

Zijn de gemoederen in de bankenwereld net iets bedaard, gooit de Europese Centrale Bank (ECB) weer wat olie op het vuur. De centrale bank heeft haar beleidsrente opnieuw met een halve procentpunt verhoogd (van 2,5 naar 3 procent), maakte ECB-president Christine Lagarde donderdagmiddag bekend.

Om de hoge inflatie in te perken

Die renteverhoging was volledig verwacht en is bedoeld om de nog altijd hoge inflatie in te tomen. Maar de verhoging komt wel op een ongelukkig moment. Al de hele week schieten aandelen van banken in de Verenigde Staten en Europa alle kanten op, maar vooral omlaag. Een renteverhoging kan dat soms verergeren.

De paniek op de beursvloer ontstond na het omvallen van verschillende Amerikaanse banken, waaronder Silicon Valley Bank, en doordat het Zwitserse Credit Suisse woensdag zwaar in de problemen kwam. Credit Suisse kampte al langer met problemen, maar in alle consternatie daarover trok de bank ook de beurskoersen van ING en ABN Amro met bijna 10 procent omlaag.

Donderdagochtend kreeg Credit Suisse een pakket noodleningen van de Zwitserse centrale bank ter waarde van ongeveer 51 miljard euro. Dat gaf beleggers weer vertrouwen, waarop de beurskoersen van allerlei banken, ook die van ING en ABN in Nederland, aanvankelijk wat opveerden.

Oude staatsobligaties van banken

Door al deze onrust was het de vraag of de ECB het aandurfde de rente met een halve procentpunt te verhogen. Renteverhogingen waren namelijk één van de redenen dat Silicon Valley Bank vrijdag omviel. Die bank had veel oude staatsobligaties op haar balans staan. Oude staatsobligaties, die ooit zijn afgesloten tegen een lagere rente, dalen direct in waarde als de rente omhoog gaat. Banken die zulke staatsobligaties noodgedwongen moeten verkopen, zoals Silicon, lijden dan enorme verliezen.

Toch is ING-analist Carsten Brzeski niet bang dat allerlei grote banken in Europa op omvallen staan door de hogere rente. “Wat bij SVB is gebeurd is hier bijna ondenkbaar”, zegt hij. In Europa hebben grote banken hun risico’s veel meer gespreid, zij zitten dus niet vooral in staatsobligaties met hun beleggingen.

Spaarrentes van de eigen klanten

Voor banken met relatief veel spaartegoeden van klanten is een rentestijging zelfs positief. Commerciële banken stallen die spaartegoeden op hun beurt weer op hun eigen rekening bij de ECB en krijgen daar dan meer depositorente voor terug. Zolang zij de spaarrentes van hun eigen klanten niet mee verhogen, loopt de winst alleen maar op.

“Wat je deze week zag gebeuren in de bankenwereld is eigenlijk gewoon een soort blinde paniek”, zegt bankanalist Johann Scholtz van adviesbureau Morningstar. Dat de aandelenkoersen van ING en ABN Amro te lijden hadden op de beurs van de verliezen van Credit Suisse is daar een goed voorbeeld van, zegt Scholtz.

Het is namelijk helemaal niet precies bekend hoeveel de Nederlandse banken werkelijk stonden blootgesteld aan die bank. Hij schat dat de Nederlandse banken niet veel leningen hebben uitstaan bij Credit Suisse, en dus niet veel zouden verliezen als de Zwitserse bank zou omvallen. In ieder geval niet zoveel dat het verliezen van 10 procent op de Amsterdamse beurs zou verklaren.

“De financiële crisis van 2008 heeft veel psychologische littekens achtergelaten”, verklaart Scholz de onrust op de beurs. Brzeski beaamt dat: “Als in de bankenwereld één partij onderuit gaat, dan gaat direct de hele markt onderuit.” Uit angst voor een domino-effect verkopen beleggers aandelen in allerlei banken, als één ervan het slecht doet.

Vragen worden pas later gesteld

“Pas daarna komt dan vaak de analyse: wat was er eigenlijk aan de hand bij die eerste bank die omviel, en zijn de andere banken ook daadwerkelijk kwetsbaar, of niet?” Het is volgens hem dus eerst ‘verkopen’ en dan pas vragen stellen.

Tegelijkertijd kan de vrees voor een domino-effect wel bewaarheid worden, als iedereen maar bang genoeg wordt en zijn geld van de bank begint te halen. De ECB maakt zich daar vooralsnog niet veel zorgen om.

De Europese banksector zou ‘schokbestendig’ zijn, met genoeg kapitaal en liquiditeit achter de hand voor noodgevallen. Wel zal de centrale bank de situatie nauwlettend in de gaten blijven houden en kan ze zo nodig met steun komen, bijvoorbeeld in de vorm van kortlopende leningen.

Lees ook:

Amerikaanse inflatie blijkt ‘plakkerig’, ook in EU lijkt de weg naar 2 procent nog lang

De inflatie in de Verenigde Staten blijkt hardnekkiger dan gedacht, en ook in de eurozone slaan centrale bankiers een strijdlustiger toon aan.