De bescherming van de weidevogel faalt

“We hebben nu voor het derde jaar een moeizaam, droog voorjaar. Dat helpt niet mee,” , zegt Wolf Teunissen, die als senior onderzoeker bij Sovon Vogelonderzoek jarenlang het weidevogelbeleid volgde. “Maar grillen van het weer moet je met beheersmaatregelen kunnen opvangen. Het ontbreekt volledig aan regie, elke provincie heeft zijn eigen beleid. Je merkt dat de politiek zijn vingers hier niet aan wil branden. Politici hadden meer kunnen doen.”

Volgens Teunissen bleek afgelopen najaar uit een inventarisatie van weidevogelbeheer in Nederland dat maar in drie procent van het Nederlandse weidegebied zwaardere beheersmaatregelen wordt toegepast ter bescherming van weidevogels. “Op die drie procent weiland worden dus maatregelen getroffen die de weidevogels zouden moeten helpen. En die maatregelen zouden de situatie moeten compenseren op de overige 97 procent waarop het niet goed gaat. Je voelt met je boerenverstand aan dat dat nooit gaat lukken.”

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen kwamen vorige maand met een gelijksoortige conclusie. Na zeven jaar onderzoek in Zuidwest-Friesland bleek dat zelfs in gebieden waar boeren met grote inzet proberen grutto’s te behouden, opvallend weinig kuikens overleven. “Ze worden opgegeten of kunnen domweg niet genoeg insecten vinden. De gebieden zijn te klein, de grensoverschrijdende effecten van de gangbare landbouw te groot”, aldus onderzoeksleider, hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma. De huidige landbouw gaat in de visie van Piersma niet samen met herstel van weidevogels.

De vogels die overleven zijn kansloos

Volgens de Noord-Hollandse natuurbeschermer Ton Pieters, die jarenlang als landschapsbeheerder bij Staatsbosbeheer werkte, is de situatie in zijn provincie niet anders. “In feite wordt de weidevogelstand lucratief, tegen betaling, opgeruimd. De dieren die overleven zijn vaak kansloos. Want met het maaien en verdrogen van het land verdwijnen alle bloemen en insecten uit het veld. Er is geen eten. Het systeem faalt.” Pieters noemt de subsidieregeling verkapte steun aan boeren, in plaats van een maatregel om de natuur te helpen. De provincie Noord-Holland, verantwoordelijk voor het weidevogelbeheer, spreekt dit tegen. Er zijn ook genoeg succesverhalen, aldus beleidsambtenaren.

Volgens minister Carola Schouten (landbouw en natuur) zijn de oorzaken voor “de zorgwekkende neerwaartse spiraal van de weidevogelpopulatie complex en gebiedsafhankelijk”. In antwoord op Kamervragen van de Partij voor de Dieren zegt zij te streven naar een aanpak op langere termijn. Ze wil wachten met stappen totdat Wageningen University & Research een evaluatie heeft uitgevoerd naar de effectiviteit van weidevogelbeheer. Dat rapport moet eind dit jaar klaar zijn.

Schouten verwacht nog deze zomer bovendien een verkennende studie naar de afname van insecten in agrarische gebieden. Volgens de minister is het areaal agrarische grond met weidevogelbeheer in drie jaar toegenomen van ruim 64.000 hectare tot ruim 77.000 in 2018. “Het beleid lijkt zijn vruchten af te werpen. Maar het is te weinig om de teruggang van de boerenlandvogels over het hele agrarische areaal te stoppen”, erkent ze.

Lees ook:

Grutto’s kun je wel degelijk melken, in Nederland dan

Weidevogelbeheer is een halve eeuw geleden bedacht om iconische weidevogels als grutto en kievit van de ondergang te redden. Er zijn miljoenen ingepompt. Maar met de weidevogels ging het in vijftig jaar alleen maar verder bergafwaarts.

Nederland verliest in hoog tempo zijn weidevogels

Dat het mis is met de boerenlandvogels was bekend. Maar dat de situatie zo nijpend is, is nieuw. Volgens Vogelbescherming Nederland dreigen patrijs, zomertortel, watersnip en wulp binnen tien jaar in een aantal provincies uit te sterven, als de trend niet wordt gekeerd.

Aanvalsplan Grutto moet het noodlijdende vogeltje er weer bovenop krijgen

Het gaat nog altijd slecht met de grutto. Initiatieven om de leefomgeving van de Vogel des Vaderlands te verbeteren helpen niet genoeg. Tijd voor serieus ingrijpen, met een ‘Aanvalsplan Grutto’.