De armoede neemt in 2024 weer toe, zonder nieuwe financiële steun

Het kabinet ontkomt er bijna niet aan in 2024 opnieuw gerichte financiële steun te geven om de toename van armoede, ook bij kinderen, tegen te gaan. Volgend jaar stijgt het aantal mensen dat onder de armoedegrens valt met 25 procent naar een miljoen. De armoedegrens ligt officieel bij een inkomen van maximum 1508 euro per maand. Ook het aantal kinderen dat in armoede opgroeit, stijgt van 6,1 (2023) naar 7,1 procent in 2024.

Dat is een probleem voor de coalitie, want het kabinet-Rutte IV heeft juist als doel de armoede te halveren, voor kinderen al in 2025 en voor volwassenen in 2030. Dit doel wordt zo niet bereikt, aldus het Centraal Planbureau (CPB).

De CPB-cijfers zijn onderdeel van de economische voorspellingen die het donderdag presenteerde. Het kabinet baseert hierop haar beleid in 2024. Volgens het planbureau stijgt de armoede, omdat het kabinet de meeste steunmaatregelen in 2024 stopt. En dat waren maatregelen die volgens het CPB effectief waren.

De armoede nam daarom dit jaar juist af, en daar waren de ministers Carola Schouten (armoede) en Karien van Gennip (sociale zaken) vorig jaar trots op. Gisteren lieten ze direct weten de toename van armoede ‘zeer zorgelijk’ te vinden en zich hard te gaan maken voor opnieuw extra maatregelen.

Maatregelen worden weer teruggedraaid

De maatregelen moesten vooral de lage inkomens helpen. Zo steeg het minimumloon met 10 procent, maar kregen zij ook 1000 euro energiesteun, en tijdelijk een hogere zorg- en huurtoeslag. Ook het kindgebonden budget werd vorig jaar fors verhoogd.

Maar voor 2024 wil het kabinet de steunmaatregelen, zoals de energiesteun van gemeenten, de hogere zorg- en huurtoeslag en de maximum energieprijs weer stoppen. Terwijl de energieprijs de komende jaren zo’n drie keer hoger blijft dan voorheen, en lage inkomens daar ook meer onder lijden.

De vakbond FNV roept het kabinet op het minimumloon nu meteen verder te verhogen, zodat mensen structureel uit de armoede kunnen raken. Maar dit is een dure maatregel, omdat ook de uitkeringen en de AOW dan omhoog moeten, zo bleek vorig jaar. En de vraag is ook of het kabinet dat wel wil, zeker nu blijkt dat de verhoging van de zorg- en huurtoeslag en het kindgebondenbudget zo effectief was. Immers, een gerichte financiële steun via toeslagen is minder duur dan een hoger minimumloon, het bereikt de juiste doelgroep, en zorgt daadwerkelijk voor een snelle armoededaling.

Debat over toekomst van toeslagen is aan het draaien

Maar politiek liggen de toeslagen wel heel gevoelig. De Tweede Kamer heeft na de Toeslagenaffaire immers gezegd dat ze juist zo snel mogelijk af wil van het hele toeslagenstelsel. Dat staat ook in het coalitieakkoord van Rutte IV. De kinderopvangtoeslag zal daarom nog in deze kabinetsperiode verdwijnen. Er wordt nog gestudeerd op een ‘goede’ vervanging van de andere toeslagen.

Nu blijkt dat de toeslagen nuttig zijn, zeker in tijden van crisis, is het debat over de toekomst van de toeslagen aan het draaien. Dat bleek recent al tijdens een toeslagendebat. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer verklaarde plots dat de huurtoeslag ‘gewoon’ moet blijven bestaan, omdat de overheid alleen dan gericht steun kan geven aan huurders in de vrije huurmarkt. Staatssecretaris Aukje de Vries noemde dit heel ‘interessant’ en stelde dat ook de zorgtoeslag best een effectief inkomensinstrument is.

Het CPB maakte donderdag in ieder geval duidelijk dat het kabinet ook geld heeft voor nieuwe steun heeft. Het planbureau schat dat de overheid dit en volgend jaar nog 4 miljard euro extra kan uitgeven, omdat het dreigende gat in de Rijksbegroting inmiddels is verdwenen, door een optelsom van meevallers en tegenvallers. Zo zal er 11 miljard aan overheidsplannen niet uitgevoerd kunnen worden door tekort aan personeel. Daar tegenover staat dat de rente stijgt op staatsleningen. De economie groeit volgend jaar 1,4 procent en de koopkracht stijgt 2 procent, vooral door hogere cao-lonen.

Lees ook:

Onderzoek: ongelijkheid in Nederland ‘aanzienlijk, structureel en hardnekkig’

Eén op de zes Nederlanders staat op achterstand, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Ongelijkheid moet op een nieuwe manier worden bestreden, stelt het instituut.