Boyan Slat, #3 op de Duurzame 100, is een uitvinder die in de plastic soep roert

Het valt niet mee om de uitvinder te spreken te krijgen. Boyan Slat weet inmiddels dat je als gewild gesprekspartner makkelijk verstrikt kunt raken in een web van afspraken, conferenties, workshops, winkelopeningen en andere frivoliteiten. Daar is hij net iets te obsessief voor. Slat is slim, hij laat zich liever niet afleiden, hij wil zich focussen op zijn missie: schone oceanen.

Afgelopen mei maakte hij bekend dat de drijvende troep die hij wil aanpakken sneller en goedkoper opgeruimd kan worden dan gedacht. Al in 2018, in plaats van 2020. Dat kan door een nieuwe aanpak. Met V-vormige drijvende pijpen in het water moet de troep met hulp van natuurlijke stromingen in de oceaan naar opruimlocaties worden geleid. Aan de constructies wordt in Californië al gewerkt.

Als 16-jarige kwam hij, na een duik bij Griekenland, op het idee. In zee zag hij meer plastic afval rondzwemmen dan vissen. Een jaar later had Slat, die lucht- en ruimtevaarttechniek studeerde aan de TU Delft, zijn opruimplan uitgewerkt.

Giften

Dit voorjaar kreeg Slat 21 miljoen euro aan schenkingen, bovenop de 10 miljoen die hij al had opgehaald. Geld van multinationals als DSM en Akzo en van steenrijke zakenlui, onder wie Marc Benioff en investeerder Peter Thiel. Niet als lening of uit rendementsbejag, maar als gift. Sinds 2013 is er al 31,5 miljoen dollar opgehaald. Slat weet mensen mee te krijgen in zijn droom van plasticvrije zeeën. In Amerika opende hij een kantoor voor het Hawaï-project. Als het water daar schoon is, volgt de Indische Oceaan.

“Ik denk dat het belangrijk is voor de wereld dat dit project een succes gaat worden”, zegt hij. Zijn grootste nachtmerrie: te moeten constateren dat het project faalde, doordat hij er niet genoeg tijd in kon steken. “Met die wetenschap zou ik niet kunnen leven. Ik denk dat ik door de sterke focus op dit project de kans van slagen kan maximaliseren.”

Altijd bouwen, knutselen, Een idee hebben en dat werkelijkheid zien worden, voor een uitvinder is er geen beter gevoel. scheppen. Als twee-jarige al maakte hij constructies met de eetkamerstoelen. “Toen ik vijf was, werden het boomhutten en kabelbanen, weer later waren het explosieven, raketten. Op mijn twaalfde bedacht ik dat het leuk was om 250 raketten tegelijk te lanceren. Daar heb ik nog het Guiness Book of Records mee gehaald. Een idee hebben en dat werkelijkheid zien worden, voor een uitvinder is er geen beter gevoel. Dat geldt hier ook. Dat ik al mijn tijd van ’s morgens vroeg totdat ik ga slapen aan de Ocean Cleanup kan besteden, voelt voor mij niet als een straf.”

Scepsis

Inmiddels is hij baas over een bedrijf met 75 mensen in dienst. Op de achttiende verdieping van een torenflat in Delft, vlakbij de Technische Universiteit, zitten zijn mensen achter tekentafels en laptops te werken aan de klus die volgend jaar echt moet gaan beginnen. Nog altijd is er veel scepsis, al worden de critici wat stiller.

“Aan elke verandering ging scepsis vooraf. Zeker in het begin waren er opmerkingen die hout sneden bijvoorbeeld over de dieptes waarop plastic ronddrijft. Daarnaar zijn we om die reden onderzoek gaan doen.” Een ander kritiekpunt was dat drijvend plastic verweert en verpulvert na verloop van tijd en naar de zeebodem zakt. Daar zou zijn project geen effect hebben. Slat: “Het scenario dat plastics heel snel uiteenvallen, klopt volgens ons onderzoek niet. Het kan decennia blijven ronddrijven. We hebben grote stukken plastic uit de jaren tachtig drijvend gevonden. De grote massa zijn grote stukken. Als je de studies leest, dan zie je dat de stukjes die op de zeebodem worden gevonden vooral polymeren zijn zoals polyester, dat zijn kunststoffen die per definitie niet drijven. Wij denken dat maar een kleine fractie in de oceaan de diepzee bereikt.”

Slat wil de technologie die mens en dier door de jaren heen veel goeds heeft gebracht, benutten om oplossingen te vinden. “De afgelopen jaar hebben we een gigantische voortgang gemaakt als het gaat om gezondheid, voeding, educatie, welvaart. Maar die ontwikkeling heeft een keerzijde. Sommigen pleiten voor drastische maatregelen zoals auto’s verbieden, geen vlees meer eten of geen plastics meer gebruiken. Het punt is dat dat soort maatregelen niet aansluit bij de menselijke aard, ons soort is lui en hebzuchtig. Op zich is dat een goede overlevingsstrategie. Mensen willen altijd meer, beter, verder, voorwaarts. De toekomst van vervuilende auto’s zit daarom in elektrische voertuigen. De toekomst van onze voeding zit in kweekvlees. De oplossing van de plastics is het managen van de negatieve bijeffecten. Maar we zullen zeker ook moeten opruimen en ik vind dat je dan het beste kunt beginnen bij het grootste oppervlak van de aarde: de oceanen.”

Oordeel van de jury, verwoord door Willem Ferwerda

“Boyan Slat laat zien dat het niet uitmaakt hoe oud je bent om een grootse visie te realiseren. Focus in combinatie met overtuigingskracht, doorzettingsvermogen en technisch inzicht maken het verschil.”

Bekijk hier de hele Duurzame 100

Lees hier meer interviews met groene denkers en doeners uit de lijst