Per seconde worden er wereldwijd 14.000 natte doekjes gebruikt en weggegooid. Vaak op de verkeerde plekken, zodat ze riolen verstoppen en zwerfafval worden. Cosmeticamerk Naïf maakt billendoekjes van eucalyptushout in plaats van plastic. Is dat een verbetering?
Gemak dient de mens en billen-doekjes de gestreste ouder, maar het wordt al snel problematisch als de vuile doekjes in de wc worden gegooid. Dan kunnen er gigantische hompen vet in het riool ontstaan die verstoppingen veroorzaken. In Londen waren medewerkers van het waterbedrijf in 2017 twee maanden bezig om de 250 meter lange klont luiers, menstruatieproducten, natte doekjes en bakvet op te ruimen.
Zo erg is het in Nederland nog niet, al waarschuwde de Unie van Waterschappen vorig jaar dat veel te veel mensen de wc nog gebruiken als vuilnisbak. Van de ruim 2000 ondervraagden zei 10 procent weleens billendoekjes door te spoelen. Omgerekend naar de hele bevolking gaat het om 1,5 miljoen mensen en een wekelijkse hoeveelheid billendoekjes van 10,5 miljoen. In mindere mate werden ook medicijnen, frituurvet, verf- en etensresten doorgetrokken.
Billendoekjes verstoppen niet alleen de riolen, maar zijn ook ruimschoots vertegenwoordigd in het zwerfafval. Milieuclubs IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee bundelden hun krachten in het project Schone Rivieren, dat twee jaar lang bijhield hoeveel troep er aanspoelde. Duizenden vrijwillige afvalrapers langs de Maas en Waal vonden gemiddeld acht vochtige doekjes per 100 meter rivieroever.
‘Een pak babydoekjes is gelijk aan twee grote colaflessen’
“Het doel van Schone Rivieren is een plasticvrije delta in 2030”, zegt Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation. “Er komt erg veel sanitair afval van het riool in de rivier terecht:. Dat zijn wattenstaafjes, maandverband en tampons, maar ook vochtige doekjes. Van veel riool- en waterbeheerders horen we dat vooral die laatste stroom sinds de corona-uitbraak enorm is toegenomen.”
“Eén pak babydoekjes staat gelijk aan twee grote colaflessen”, zegt Sjoerd Trompetter, oprichter van Naïf. “De doekjes zijn verantwoordelijk voor 90 procent van de rioolverstoppingen en staan in de toptien van meest gevonden producten op Europese stranden. Toch vallen ze niet onder het verbod op wegwerpplastic van de Europese Unie, dat volgend jaar ingaat.”
Daarom verkoopt Naïf sinds kort biologisch afbreekbare billendoekjes op basis van eucalyptushout. Gangbare doekjes zijn gemaakt van een mix van viscose (stof op houtbasis) en polyester (stof op aardoliebasis), de eucalyptuspulp vervangt beide. Trompetter: “Via een chemische bewerking wordt de cellulose uit de pulp gehaald. De cellulose wordt vervolgens gesponnen tot textielvezel.”
Het eucalyptushout heeft het FSC-keurmerk voor verantwoord bosbeheer en komt uit Oostenrijk, Groot-Brittannië of de VS. De lotion op de doekjes van Naïf bestaat uit water, glycerine en conserveringsmiddel. Dat er geen apart parfum in zit, zoals bij veel gangbare merken, maakt de doekjes van Naïf relatief zacht voor de dunne en kwetsbare babyhuid.
Heet water en elektriciteit
Toch kun je je afvragen of stoffen wegwerpdoekjes, van viscose of eucalyptus, echt duurzaam zijn. Op de website Babyopkomst.nl worden de handige hulpjes voor thuisgebruik in ieder geval afgeraden. Een kan met water en een doosje met tissues of watten volstaan voor het afvegen van vieze billetjes. Ook zijn er wasbare billendoekjes, die op het blog Moedersminimalisme worden aangeraden. Wasbare doekjes maken volgens de auteur zelfs beter schoon dan wegwerpdoekjes, door de stuggere structuur van de stof.
Trompetter wijst erop dat voor het wassen van wasbare doekjes heet water en elektriciteit nodig zijn. Hij vindt de wegwerpdoekjes van Naïf beter dan de plastic varianten, omdat ze biologisch afbreekbaar zijn. Dit is onderzocht door certificeringsinstantie TÜV.
Toch mogen de doekjes van Naïf uitdrukkelijk niet op de composthoop als er ontlasting aan zit. Ze mogen ook niet door de wc, omdat ze niet snel genoeg afbreken om verstoppingen te voorkomen. Het enige voordeel is dus dat ze uiteindelijk verdwijnen als ze onverhoopt in de natuur belanden.
Juist daarom trekt de Plastic Soup Foundation op dit onderwerp samen op met Naïf, zegt Dagevos. “Naar aanleiding van het inzamelen van zwerfafval zijn we in gesprek gegaan met fabrikanten. Naïf sprong er positief uit. Er zijn geen financiële banden, behalve dat een van mijn collega’s tegen een onkostenvergoeding vorige week een lezing heeft gegeven. We doen dat ook met de campagne Beat the microbead, waarbij we cosmeticamerken certificeren die geen microplastics in hun producten gebruiken.”
Luierperiode van drie jaar en twee maanden
Wat betreft cijfers zijn er ten slotte twee kleine kanttekeningen. Naïf heeft het over 14.000 billendoekjes die wereldwijd per seconde worden gebruikt. Dit is gebaseerd op een artikel van The Guardian uit 2018 waar het gaat om de productie van vochtige doekjes, die ook veel in ziekenhuizen worden gebruikt. Babybillendoekjes zullen daar een deel van uitmaken.
Het andere cijfer is ook 14.000, maar dan verwijst het naar de hoeveelheid doekjes die een kind gemiddeld in de hele luierperiode nodig heeft. Dat is gebaseerd op vier jaar in de luiers en twee doekjes per verschoning. Naïf verwijst voor deze cijfers naar de website Luierinfo.nu. Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal rekent echter met een gemiddelde luierperiode van drie jaar en twee maanden, gebaseerd op een onderzoek uit 2003 van het Catharina-ziekenhuis in Eindhoven. Kinderen die wasbare luiers dragen, worden vaak sneller zindelijk.
Kortom, de doekjes van eucalyptushout zijn vooral een verbetering als het gaat om zwerfafval. Het blijft de vraag of ze ook milieuvriendelijker zijn dan wasbare doekjes.
In de serie Groene Claim worden als duurzaam aangeprezen producten kritisch bekeken.
