Bijen uit de gevarenzone halen? Maak van kale industrieterreinen een bijenoase

Ze lijkt niet verdwaald en stapt vastbesloten richting een rieten schutting aan het einde van het terrein die is begroeid met Clematis en blauwe regen. Voor de schutting groeien paarse, witte en gele bloemen. “Hierachter leeft een volk van 20.000 bijen”, zegt bijenverzorger Susanne Ramselaar. “Kijkend naar de omgeving zijn dat er in de zomer wel 40.000”, vervolgt ze enthousiast.

Creëeren van bijenoases

Dit bijenvolk heeft Bee in Balance eind vorig jaar geplaatst: een bedrijf dat bouwt en zorgt voor bijen die in volken leven – honingbijen en hommels – en voor wilde bijen die solitair zijn. “Dat doen wij door versteende industrieterreinen en kale daken te veranderen in groene bijenoases”, zegt Marc van der Heijden, directeur van Bee in Balance. Zo’n oase bestaat uit verschillende bomen, struiken en bloemen en krijgt een bijenkast met een bijenvolk of een bijenhotel voor solitaire bijen.

“Sommige bijensoorten zijn afhankelijk van specifieke plantensoorten. Juist die proberen wij aan te planten”, legt Van der Heijden uit terwijl hij naar een dun boompje met roze bloesem wijst. “Deze inheemse appelbomen zijn bijvoorbeeld goed voor de honingbij.”

Voordat Bee in Balance bijenoases creëert, maakt een team van hoveniers en bijenverzorgers een analyse van de omgeving, vult mededirecteur Quinty van Drie aan. Hieruit wordt duidelijk welke bijen er al leven, welke bloemen en planten er al in de buurt groeien en in welke periode deze bloeien. Op basis daarvan wordt een omgeving gebouwd waarin bijen het hele seizoen - van begin februari tot oktober - voedsel hebben. In de lente zijn dit bijvoorbeeld krokussen en de kruipwilg, in de herfst zijn dit de klimop en de struikhei.

Te weinig rekening gehouden met de bij

Meer leefomgeving creëren voor bijen is hard nodig, legt Van der Heijden uit. “Van de 358 soorten staat meer dan de helft op de Rode Lijst die de bedreigde soorten opsomt.” Ondanks dat er tijdens de Nationale Bijentelling van vorig weekend bleek dat de diversiteit in het aantal bijensoorten lijkt toegenomen, worden er nog te veel met uitsterven bedreigd, volgens Van der Heijden.

“Dat komt omdat er al jaren te weinig rekening wordt gehouden met de leefomgeving van bijen tijdens de bouw van zulke terreinen en andere stadsdelen. Maar ook zijn de grootschalige landbouw en de weides met weinig bloemen – dus weinig voedsel – een probleem. Hierdoor zijn een ‘betonnen jungle’ en een ‘groene sahara’ ontstaan.” Naast het gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen zijn dit de voornaamste redenen dat bijen uitsterven.

Dit heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit en consequenties voor voedselgewassen in Nederland: ruim driekwart wordt bestoven door de bij. “Mensen realiseren zich onvoldoende hoe belangrijk de bij is. Het feit dat onze koffie, fruit, noten, chocolade en groenten beschikbaar zijn, komt grotendeels door hun bestuiving.”

Cao voor bijen

Om de bijenpopulatie te laten groeien is het van belang dat zij op meer plekken ongestoord bloemen kunnen bestuiven. Daarom heeft Bee in Balance samen met de Vakbond voor Dieren een ‘bijencao’ opgesteld. Hierin staan onder andere afspraken over het snoeien van de bomen in de omgeving en de huisvesting: waar moeten bijenkasten en bijenhotels aan voldoen? Ze dienen in ieder geval splintervrij en niet geverfd te zijn. Ook staan er afspraken in over ‘de arbeidsomstandigheden’. Dit gaat over het soort en hoeveelheid planten in de omgeving. “De bijencao is een soort handleiding die bedrijven en ondernemers kunnen gebruiken om de biodiversiteit in hun omgeving te vergroten”, zegt Van der Heijden.

“Vaak denken mensen en bedrijven dat ze heel veel moeten doen om bijen aan te trekken”, zegt Van Drie. “Dat hoeft helemaal niet: als elk bedrijf al een paar plantjes zou planten, krijg je een heel groot bijenlint met veel voedsel. Als dat gebeurt, zal je zien dat het echt een stuk beter gaat met de bij.”

Lees ook:
Belangrijke bestuivers verdwijnen ook op de Veluwe: aantal zweefvliegen met tachtig procent afgenomen
Het aantal zweefvliegen op de Veluwe is in veertig jaar met 80 procent afgenomen, het aantal soorten met 44 procent.