Pesticiden
Bewoners Westerveld boos over proefproject duurzame bollenteelt. ‘Er wordt gewoon doorgespoten’
Bewoners van het Drentse Westerveld zijn boos. Ze zijn niet betrokken bij een proefproject voor duurzame bollenteelt. Kan niet anders, zegt de gedeputeerde. De situatie is inmiddels zwaar gepolariseerd en het project moet nog beginnen.
Het gif is diep doorgedrongen in Diever, Dwingeloo, Havelte en Vledder. Bollentelers en omwonenden praten niet meer met elkaar en het wantrouwen naar de overheid is groot. Het proefproject duurzame bollenteelt Westerveld, waarin de vier dorpen liggen, wekt wrevel nog voordat het is begonnen. De pilot is opgezet door gemeente, provincie, waterschap en ministerie, samen met vijf organisaties uit de bollensector. Maar de bewoners worden er bewust buiten gehouden.
Woedend is Rob Chrispijn, voorzitter van Meten=Weten, over dat besluit. Het burgerinitiatief liet twee jaar geleden monsters uit tuinen, akkerranden en natuurgebieden onderzoeken op pesticiden, waarbij meer dan vijftig chemicaliën werden aangetroffen. Zelfs in babyluiers vond het RIVM resten landbouwgif. Meten=Weten had heel graag meegedaan aan de pilot, zegt Chrispijn. “Dan zou het niet zo vriendelijk zijn gegaan als nu.”
Precies dat is het probleem, legt de Drentse gedeputeerde Henk Jumelet (CDA) uit. “Als we alle partijen bij elkaar hadden willen brengen, zouden we nooit beginnen. Daarvoor is de omgeving te zwaar gepolariseerd. Er bestaat geen enkel misverstand over dat wij de zorgen van de omwonenden over de risico’s voor hun gezondheid delen. Ze kunnen aanhaken en meepraten zodra we zijn begonnen.”
Veel lelies in Westerveld
Het proefproject in Westerveld vloeit voort uit de Toekomstvisie gewasbescherming 2030 van landbouwminister Carola Schouten. Het einddoel is “een duurzaam landbouwsysteem met weerbare planten en teeltsystemen (...) nagenoeg zonder emissie van chemische gewasbeschermingsmiddelen naar het milieu”.
Westerveld wil graag een van de proefprojecten uitvoeren, omdat hier veel lelies worden gekweekt, waarbij het gebruik van bestrijdingsmiddelen hoog is. De pilot duurt drie jaar en telt drie elementen: 1. onderzoek naar manieren om planten weerbaarder te maken tegen ziekten en plagen, bijvoorbeeld door natuurlijke vijanden in te zetten of de bodem minder uit te putten; 2. proeven met beschermingsmiddelen die minder schadelijk zijn voor het milieu; 3. een dialoog tussen telers en omwonenden.
Meten=Weten mist concrete doelen, bijvoorbeeld voor een verminderde emissie van bestrijdingsmiddelen. Voorstellen van het burgerinitiatief zijn niet meegenomen “in een proef die met gemeenschapsgeld wordt betaald”, zegt Chrispijn. “Ondertussen wordt gewoon doorgespoten.” Mede daarom is de organisatie deze maand een meldpunt pesticidenoverlast begonnen.
‘Spuitvrije zone is onbespreekbaar’
De meeste ergernis roepen de plannen op voor een hernieuwde dialoog, waarbij de bollentelers aan omwonenden uitleggen wat ze doen. “Die dialoog is al uitentreuren gevoerd”, klaagt Chrispijn. “Ze verwachten meer begrip van ons voor deze vorm van landbouw, zonder dat er aan de andere kant iets verandert. Wij vragen om wat meer afstand, maar een spuitvrije zone van honderd meter is onbespreekbaar.”
Meten=Weten verwijst naar het rapport dat procesbegeleider Martha Buitenkamp en oud-dijkgraaf Marga Kool in oktober 2019 uitbrachten onder de treffende titel Uitgesproken. Hun conclusie uit verkennend onderzoek: “Dit lossen de omwonenden en telers niet samen op. De gezamenlijke overheden zijn aan zet.”
‘Ik doe dit voor de kinderen’
Ook gedeputeerde Jumelet ziet dat er geen vertrouwen is. “Maar hoe moet je verder als mensen niet meer met elkaar praten?” Gemeente of provincie kunnen geen ruimtelijke aanpassingen afdwingen zolang de telers middelen gebruiken die wettelijk zijn toegelaten, zegt hij. “Er gaat wel wat veranderen en ik hoop dat de telers ook accepteren dat dit echt moet. Want de inwoners moeten veilig in een gezonde en mooie omgeving kunnen wonen.”
Dat kan nog wel een paar jaar duren, denkt Chrispijn. “Ik ben 76, ik doe dit niet voor mezelf, maar voor de kinderen die hier rondlopen. Over tien jaar zeggen we: hoe is het mogelijk dat we dit zolang hebben laten gebeuren? Net als destijds met het roken.”
Lees ook:
Gezondheidsraad: Spuit zo min mogelijk landbouwgif
Bestrijdingsmiddelen dragen mogelijk bij aan ontwikkelingsstoornissen bij jonge kinderen en de ziekte van Parkinson bij ouderen. Telers moeten daarom het gebruik zoveel mogelijk verminderen, adviseert de Gezondheidsraad.
Omwonenden Drentse lelieteelt willen gifvrije zones
Een convenant dat de gemeente Westerveld met bollentelers afsloot, gaat niet ver genoeg, zeggen bezorgde inwoners.
Landbouwgif zit diep in de beschermde natuur
Bestrijdingsmiddelen uit de landbouw dringen diep door in natuurgebieden. De chemicaliën zitten in planten en mest van vee in beschermde natuurterreinen in Drenthe.
Hoe landbouwgif het hart van natuurgebieden bereikt
In acht Drentse natuurgebieden zitten bestrijdingsmiddelen in planten en in mest van schapen en runderen. Natuurorganisaties zijn geschokt.Ze pleiten voor een nationaal onderzoek.
