Al tweeënhalf jaar worden het Rijk en de provincies het niet eens over de financiering van een reddingsplan voor de grutto. Daardoor blijft 68 miljoen euro uit de Europese landbouwpot ongebruikt liggen. Ondertussen blijft het aantal grutto’s dalen.
Een patstelling tussen het Rijk en de provincies blokkeert al tweeënhalf jaar een reddingsplan voor de grutto. Dat zegt ex-minister Pieter Winsemius, de initiatiefnemer van het plan, in Trouw. “Het is belachelijk. We hopen nu dat ze het de komende zomer eindelijk eens worden.”
Vier jaar geleden zette Winsemius het Aanvalsplan Grutto op en kreeg, met andere initiatiefnemers, daarvoor 68 miljoen euro voor een periode van zes jaar van het ministerie van landbouw. Dat geld komt uit een pot voor Europees landbouwbeleid. Maar hij kan nog nagenoeg niets met het geld, omdat het Rijk en de provincies het niet eens zijn over wie de kosten van het project op de langere termijn voor zijn rekening neemt.
Het geld is nodig om boeren een vergoeding te bieden voor het compenseren van productieverlies door zwaar agrarisch natuurbeheer. Boeren moeten kruiden tussen het gras op hun land zaaien, minder en anders bemesten en mogen pas maaien als de jonge vogels kunnen wegvliegen. Winsemius zegt: “Een verstandige boer maakt daarover pas afspraken als er duidelijkheid is voor de lange termijn. Die gaat niet voor een paar jaar zijn hele bedrijf op de kop zetten.”
‘Het risico is vrijwel nul’
Winsemius vindt het onbegrijpelijk dat het Rijk en de provincies geen knoop doorhakken. Iedereen weet dat de kans miniem is dat er over zes jaar geen geld meer uit Brussel komt, zegt hij. “Dat risico is vrijwel nul en voor het Rijk makkelijk te dragen.”
Behalve agrarisch natuurbeheer in een aaneengesloten gebied van 1000 hectare, bepleit het Aanvalsplan Grutto verhoging van het waterpeil en het verjagen van roofdieren zoals de vos, de marter en wilde katten. Het plan kan volgens Winsemius de daling van het aantal grutto’s in Nederland stoppen.
In 1970 waren er nog 120.000 broedparen en nu zijn dat er nog 25.000. “Een grutto legt vier eieren in een nest. Als van de acht eieren één jonge vogel uitvliegt, blijft de grutto in stand. Maar er moet meer gebeuren want uiteindelijk willen we natuurlijk groei van de populatie.”
Hogere melkprijs
Behalve mogelijkheden voor langjarige beheerscontracten, moeten de boeren die aan agrarisch natuurbeheer doen een hogere melkprijs krijgen. De mogelijkheden daarvoor zijn nog te beperkt, zegt Winsemius. Zuivelconcern FrieslandCampina biedt een hogere prijs aan boeren die minder kooldioxide uitstoten. Dat is op zich prima voor beperking van klimaatverandering, maar volgens Winsemius werkt die regeling averechts voor de weidevogels.
“Het wordt berekend aan de hand van de lagere CO2-uitstoot per liter melk. Het is een stimulans voor intensivering van de landbouw. Deze boeren willen zoveel mogelijk melk en zaaien eiwitrijk raaigras om de productie op te krikken. Dit monotone gras is een moordaanslag is op de grutto. De kuikens kunnen er niet in schuilen en er zitten geen insecten zodat jonge vogels niets te eten hebben.”
Winsemius begon het Aanvalsplan Grutto samen met emeritus hoogleraar Rudy Rabbinge en Ferd Crone, ex-burgemeester van Leeuwarden. Hun project stond vorig jaar op nummer 42 van de Duurzame 100 van Trouw. Dit jaar organiseert deze krant de Duurzame 100 voor de vijftiende keer. In de eerste aflevering, in 2009, werd Winsemius door de onafhankelijke jury gekozen als nummer 1. “Er is een probleem en ik kan er iets aan doen”, zo verwoordt hij zijn drijfveer.
Wilt u dit jaar een burgerinitiatief nomineren voor de Duurzame 100 van Trouw? Kijk op Trouw.nl
Lees ook:
Pieter Winsemius: Monotoon raaigras is een moordaanslag op de grutto
Burgerinitiatieven hebben het lastig, meent oud-minister Pieter Winsemius (81). “Wat je nodig hebt is kennis en kennissen. De onderwerpen die zij bij de kop pakken zijn complex en dingen veranderen is moeizaam.”
Er zijn wél succesvolle projecten om de grutto te helpen
De Rekenkamer concludeerde vorig jaar dat de miljoenen die naar weidevogelbeleid gaan, verspild geld is. De grutto staat immers nog steeds in de achteruit. Maar dat is dan buiten de succesvolle projecten gerekend, zeggen weidevogelbeschermers Mark Kuiper en René Faber.
