17,5 miljard fossiele subsidies in Nederland? ‘O nee, toch 30 miljard’

‘17,5 miljard belastinggeld naar fossiel’, stond met koeienletters op een roze spandoek van Extinction Rebellion (XR), tijdens de recente bezetting van de A12. Die leus blijkt nu achterhaald.

“We gaan nu uit van 30 miljard”, zegt een XR-woordvoerder vrijdag. De reden: onafhankelijk onderzoeker Alman Metten, de man achter de 17,5 miljard, heeft zijn rekenwerk geactualiseerd.

Er werd volgens hem in 2019 en 2020 niet 17,3 miljard (door activisten afgerond op 17,5), maar 30 miljard euro gegund aan vervuilende activiteiten met gas, olie en steenkool. De jaren erna lag de fossiele subsidie lager, omdat het Rijk (tarief)regels tijdelijk omgooide wegens corona en de energiecrisis.

Dat Metten in de twee ‘piekjaren’ in tweede instantie veel hogere subsidiebedragen turfde, komt volgens de onderzoeker doordat hij veel meer en ook preciezere cijfers heeft gevonden.

Een heleboel voordelen op een hoop

Bij de term ‘subsidie’ telt Metten (74), voormalig PvdA-Europarlementariër, veel meer mee dan alleen geld dat wordt uitgekeerd aan klimaatvervuilende bedrijven. Hij telt ook alle fiscale kortingen en belastingvoordelen mee die in het voordeel van productie en gebruik van fossiele energie uitvallen. Metten baseert zich daarbij op uitlatingen van de Oeso. Die economische koepel bevestigde dat niet alleen uitgedeelde subsidie, maar ook voordelen als subsidies gelden.

Kritiek op zijn rekenwerk is er ook. Metten, die zijn sommen transparant deelde op een digitaal platform, zou te veel voordelen op een hoop vegen, waardoor hij miljarden dubbel telt. Ook zou hij een discutabel ijkpunt gebruiken. Hij zet een laag tarief in de industrie af tegen een hoog tarief voor consumenten, waardoor de ‘misgelopen’ belastinginkomsten relatief zwaar aantikken.

Het Rijk hanteerde tot nu toe 4,2 miljard als de hoogte van fossiele subsidie. Maar dat minister Jetten (klimaat) geen volledig overzicht had en mogelijk grote sommen buiten beschouwing laat is helder. Een groep economen noemde zijn rekenwerk zeer incompleet.

Jetten gaat zelf ook nog een keer rekenen

Op aandringen van de Tweede Kamer turft Jetten nu, mogelijk samen met de Algemene Rekenkamer, opnieuw. “Ruim voor de zomer hopen we met resultaten te komen”, zegt een woordvoerder. Zonder in details te treden laat de zegsman weten dat de minister ‘vraagtekens’ heeft bij de sommen van Metten. Dat het Rijk zelf veel minder bestedingen en kortingen zal aanmerken als fossiele subsidies staat vast.

Ook andere onderzoekers storten zich ondertussen op het dossier, dat cijfermatig complex en tegelijk maatschappelijk van groot belang is. Om de klimaatdoelen van Parijs te behalen is een afbouw van fossiele bronnen nodig. Steun aan kolen, gas en olie staat daar haaks op. Daar is minister Jetten het mee eens, laat zijn woordvoerder weten. Daarom is Jetten van plan om zijn eigen berekening van fossiele subsidies te vergezellen van een ‘afbouwpad’.

Lees ook:

Jetten belooft duidelijkheid over fossiele subsidies, mogelijk via Rekenkamer

Minister Rob Jetten beloofde dit voorjaar een plan om duidelijkheid te geven over de miljarden aan overheidssubsidies voor het gebruik van kolen, olie en gas. De Kamer had dat van hem geëist.

Nederland zou jaarlijks minstens 17,5 miljard aan fossiele subsidies betalen. Klopt dat?

Klimaatactivisten en economen eisten eerder al dat de Nederlandse overheid stopt met financiële prikkels voor het gebruik van kolen, olie en gas. Om hoeveel geld het zou gaan, daarover waren de overheid en onderzoekers het oneens.