PoëzieJanita Monna
Zwijgen is nodig, want geschreeuw is er veel
In Ongevraagd advies klinken de regels van Ester Naomi Perquin maar ze toont wel degelijk ook de staat van het land.
Was God eerder zo opvallend aanwezig in de poëzie van Ester Naomi Perquin? Hij was er nu en dan, en soms ook behoorlijk dichtbij, tot zelfs in bed: ‘Hij snurkt, ruikt vaag naar potgrond en venkel’. Maar in Ongevraagd advies, Perquins nieuwe bundel, treedt hij meer op de voorgrond, als een God die overal in aanwezig kan zijn, ook in ‘elke vezel ongeloof’. Zo’n god die iedereen bij twijfel of angst of geluk misschien wel eens aanroept, in de hoop op een onzichtbare hand die de boel bij elkaar houdt, op iemand die dierbaren of zwakken beschermt, iemand die luistert, zwijgt.
Dat zwijgen is nodig, want geschreeuw is er veel. De wereld valt van meningen uiteen. Hoewel Perquins ritmische, klankrijke regels er opvallend monter onder klinken, tonen ze ondertussen wel degelijk de staat van het land. ‘Staatsschuld: het schuldgevoel omtrent/ de openlijke onrechtvaardigheid die het gevolg is/ van bepaald beleid’. Taal kan misleiden, verhullen, maar woorden kunnen de lelijkheid ook even wegnemen. Per ongeluk soms, als iemand ‘geschreeuwd’ wilde zeggen, maar ‘gesneeuwd’ zei, en er een serene stilte indaalt. Opzettelijk, wanneer een gedicht van een oorlog een diepzee maakt, en van mensen vissen: ‘een dichter jaagt ze moeiteloos, in één zwenkende school/ naar veiliger water’.
Er zijn nog heel veel mensen over
Perquins gedichten zoeken een houding tot een buitenwereld die barsten vertoont, een wereld waarin politici beloven dat oude tijden terug kunnen keren. Terwijl in de dagelijkse werkelijkheid niks voor altijd is, je ouder wordt, weet dat wie weg is niet terugkomt, en dat wie dierbaar is er eens niet meer zal zijn. Bidden kan de angst voor een afscheid bezweren. Laat de arts geen slecht nieuws brengen: ‘Er zijn nog heel veel mensen over. De meeste hebben/ wij niet nodig. De meeste kunnen wij best missen,/ maar niet deze, dokter. Deze niet’. Laat de ambulance die voor jouw voordeur staat, voor een ander zijn dan voor jouw man of kind.
Waar ‘de mensheid een hondenlul’ is – ze kan het lekker vet aanzetten – verlegt Perquin de aandacht naar die ene mens, naar de engerd in het park, naar het gezin thuis. En al mogen in deze instant-klassieker de kinderen het dichten onmogelijk maken – ‘wie heeft er/ met de urgentie gespeeld, waar is het woord dat ik/ net had, een kamer, mijn hoofd’ – misschien zijn woorden niet altijd nodig. Is vaker zwijgen wat mensen samenhoudt.
Een kamer
Ligt de vuile was op metaforen en is het niet de vuile was
is het een gymtas, blokkendoos, een tekening
(niet te achterhalen wat precies is afgebeeld),
is het niet op metaforen is het op de urgentie, wie heeft er
met de urgentie gespeeld, waar is het woord dat ik
net had, een kamer, mijn hoofd,
hoe vaak moet ik dit nog zeggen, haal je vingers uit
het stopcontact, leg de puzzels in de kast, laat me even.
Zet je wagens weg, leg je leven aan de kant dan kan ik
erbij met mijn drift, mijn waanidee van dichterschap,
een dweil, een doek, het boek dat ik had willen schrijven
om nog alleen te kunnen blijven waar ik verdrievoudigd ben,
nu ik lego zoek en veters strik, bananen prak,
schimmeltrommels openwrik, nu dit groeiende, vragende,
behoeftige onafgebroken aan me hangt,
het belang van één gevonden woord volstrekt lachwekkend is
en ik en alles wat ik dacht in deze overmacht verviel –
gooi niet met mijn mooiste pen, blijf van de laatste
regel af, raap je sokken van mijn ziel.
Ester Naomi Perquin
Ester Naomi Perquin
Ongevraagd advies
Van Oorschot 62 blz. € 19,95
Janita Monna (1971) is journalist en recensent. Ze was redacteur bij Poetry International en nam het initiatief voor de jaarlijkse Gedichtendag. Voor Trouw schrijft ze over poëzie.
