InterviewTheater
Zes Zelensky’s ontleden de man achter de legertrui die opklom van komiek tot president
De Theatertroep speelt de komische voorstelling Zelensky hier, die cabaretier Patrick Nederkoorn bedacht. Hij is mateloos gefascineerd door zijn tot president opgeklommen collega Zelensky. ‘Waarom wekken comedians vertrouwen, ook als president?’
Tientallen filmpjes van Volodymyr Zelensky als cabaretier en als politiek leider zag hij, tientallen keren. Cabaretier Patrick Nederkoorn (39) vraagt zich af hoe Zelensky kon uitgroeien tot zo’n bijzondere leider en wat er is gebeurd toen hij zijn cabaretierskloffie inruilde voor een pak en daarna voor een legertrui.
Vooral die relatie tussen comedians en de politiek intrigeert hem. Hij heeft er zelf ook enige ervaring mee. Want tijdens zijn kleinkunstopleiding, op z’n 21ste, werd Nederkoorn raadslid, in Amersfoort. Hij had door dat hij in vergelijking met anderen goed kon praten, want hij had geleerd wat timing is, hoe je kunt spelen met je stem, maar hij hoorde ook weleens: ‘Oh, de nar zegt ook wat.’
Nederkoorn: “Het opmerkelijke is dat comedians hoe dan ook vertrouwen wekken. Ik denk omdat zij in onze snelle, technocratische wereld verbeelding brengen, waar mensen behoefte aan hebben. Kijk naar Arjen Lubach, hoeveel waarde het publiek aan zijn politieke uitlatingen hecht. Ook Zelensky had dat. En Beppe Grillo in Italië, in het begin.”
Burgemeester met Dart Vader-masker
Op IJsland werd komiek Jón Gnarr, die ooit voor de grap de partij ‘Beste Partij’ oprichtte, de grootste in de gemeenteraad van Reykjavik, om vervolgens op te biechten niks van politiek te weten. Nederkoorn: “Daarna gaf hij aan alleen een coalitie te willen sluiten met politici die fan waren van de serie The Wire, en ten slotte werd hij burgemeester van Reykjavik. In die laatste rol nam hij filmpjes op met Darth Vader-maskers en verkleedde hij zich als drag queen. Alom wordt gezegd dat hij het goed heeft gedaan en de politiek in IJsland heeft losgemaakt. Toch opmerkelijk.”
Maar terug naar Zelensky. Die heeft toch wel een wonderlijk cv voor een president. Hij was komiek, tv-kok, de stem van Beertje Paddington, won de Oekraïense versie van Dancing with the Stars en was acteur in de comedyserie Servant of the People met z’n theatercollectief Kvartal 95. Nederkoorn: “Daarin speelde hij een geschiedenisleraar die in een pauze losgaat op het Oekraïense politieke systeem, een student filmt dat, het filmpje gaat viral, mensen volgen en betalen hem, hij wordt politicus, fietst naar het regeringsgebouw en wordt president van Oekraïne. De rest is geschiedenis. Zijn eerste presidentsjaren verliepen niet bepaald soepel. Je zag dat de oorlog hem hielp in z’n legitimiteit.”
Drie delen
Met theatermaker Arjen Arnoldussen en spelerscollectief De Theatertroep maakte Nederkoorn een gelaagde voorstelling in drie delen: hoe Zelensky in de politiek terechtkwam, hoe hij president werd en hoe hij in deze oorlog bezig is en waar die naartoe moet.
Alle zes acteurs, drie mannen en drie vrouwen, spelen Zelensky in steeds weer een andere situatie. Zo zijn er scènes tussen Zelensky en Poetin, Zelensky en zijn vrouw, en Zelensky en een vriend. Nederkoorn: “Dat was een vriend die later Russische sympathieën bleek te hebben. Het was zijn voormalige buurjongen, die Zelensky hoofd van zijn veiligheidsdienst had gemaakt. Zelensky heeft hem zelf weer ontslagen omdat hij te weinig tegen collaboratie deed.”
Shakespeareaanse toespraak
De acteurs spelen ook scènes uit toespraken na, zoals van Zelensky’s eerste indrukwekkende speech voor de Verenigde Naties in 2019, die bijna shakespeareaans was. Hij liet daarbij een kogel zien ‘van 10 dollar’, zoals hij zei, die een operazanger had vermoord die naar het front moest, wiens stem nu is verdwenen.
Wie is Patrick Nederkoorn?
Patrick Nederkoorn (Amersfoort, 1983) studeerde politicologie, theologie en kleinkunst. In de periode 2010-2014 was hij raadslid voor D66 in Amersfoort. Met zijn solovoorstellingen toert hij sinds 2019 ook door Duitsland. Onlangs won hij nog een Duitse cabaretprijs, en al eerder de Annie M.G. Schmidtprijs en een nominatie van de Neerlands Hoop Cabaretprijs. Nederkoorn is als columnist te horen in de radioprogramma’s Spijkers Met Koppen en Met Het Oog Op Morgen.
Nederkoorn: “Hij maakt er theater van, drama, en snapt als geen ander hoe je je punt maakt door eerst zijn publiek bij de kladden te grijpen. Zijn buitenstaandersperspectief vergroot hij steeds uit. We laten ook liedjes horen uit zijn cabarettijd met zijn theatercollectief Kvartal 95, waarvan sommige leden nog steeds zijn buitengewoon geniale speeches schrijven.”
Is er in de voorstelling eigenlijk ook kritiek op hem te horen? “Ja, van een vriend die zich verraden voelt, die hem een spiegel voor houdt. Kritiek is er ook van zijn vrouw, zij brengt hem steeds naar de inhoud terug en bekritiseert zijn egokant. En in die speech voor de Verenigde Naties haalde Zelensky dus een gesneuvelde Oekraïense operazanger aan, die hij prees als held. Maar die zanger zat bij een extreem-rechtse legerorganisatie. Niet echt handig.”
Russisch perspectief
De makers hopen al met al dat de voorstelling het gesprek op gang brengt over deze bijzondere leider in oorlogstijd. “In Duitsland, waar ik nu toer met een solovoorstelling, merk ik dat ze veel meer over die oorlog discussiëren. In Nederland zijn we vooral bezig dat de strijd moet worden gewonnen. Wij proberen in de voorstelling ook het Russische perspectief te laten zien, vanaf het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, waar Oekraïne deel van uitmaakte. En we eindigen met Annie M.G. Schmidt: ‘Wat voor weer zou het zijn in Den Haag?’ - het lied dat we zingen voor Poetin. Want hij zal zich toch hopelijk ooit bij het Internationaal Strafhof in Den Haag moeten verantwoorden voor zijn oorlogsmisdaden.”
Een vaudevillevoorstelling
De Theatertroep is net zoals de Oekraïense cabaretgroep Kvartal 95 van Zelensky ooit begon, een collectief waarvan de leden veel samendoen. De Theatertroep is bekend om z’n vaudeville-voorstellingen. Dat betekent: zelfgeschreven teksten, sketches en eeuwenoude acts, waarin genadeloos de actualiteit door de mangel wordt gehaald. Denk verder aan: satire, zwarte humor, woordspelingen, slapstick en ook kluchtige deurensituaties worden niet geschuwd.
De Theatergroep beschouwt deze eerste vier voorstellingen als try-outs. Het publiek wordt meteen na de voorstellingen uitgenodigd in de foyer om nog wat te drinken en na te praten. Zo hopen de acteurs te horen hoe ze hun voorstelling nog verder kunnen perfectioneren.
Kvartal 95, dat werd opgericht door Zelensky met wat schoolvrienden, is sinds 2003 een productiebedrijf voor tv-entertainment. Volgens Zelensky is het doel van Kvartal 95 om ‘de wereld met humor en creativiteit een betere, vriendelijkere en vrolijkere plek te maken’. Veel programma’s van Kvartal 95 worden uitgezonden op de commerciële Oekraïense zender 1+1. Wie googelt: ‘Piano Zelensky Kvartal 95’ ziet op YouTube hoe Zelensky in 2016 zijn uitzinnige publiek op een kluchtige manier vermaakt.
De theatervoorstelling Zelensky hier is te zien in Theater Bellevue in Amsterdam van 31 mei t/m 3 juni. Tournee door het land vanaf februari. Info en kaarten: theatertroep.nl
Lees ook:
Met zijn geoliede pr-machine lijkt Zelensky de oorlog online te winnen
Terwijl Oekraïense troepen weerstand tegen het Russische leger bieden voeren Zelensky en zijn kabinet online de strijd aan.
