Zelfverklaard prinsenkind Oscar van den Boogaard schrijft oppervlakkig portret

Het leek even alsof schrijver Oscar van den Boogaard zijn verstand had verloren toen hij twee weken geleden in een interview in NRC beweerde dat hij een zoon is van prins Bernhard. De enige zoon dus van de prins die verder binnen en buiten zijn huwelijk met koningin Juliana alleen dochters kreeg, en die, hoewel hij het bestaan van twee buitenechtelijke dochters erkende, over een zoon nooit sprak.

Oscar van den Boogaards in 2010 verschenen roman ‘Majesteit’ ging over koningin Beatrix. Wie weet had hij aan dat boek een obsessie met de koninklijke familie overgehouden? Bij verschijning van ‘Majesteit’ vertelde de schrijver in deze krant wel dat Beatrix hem interesseerde omdat ze zo gesloten was en toch zo’n publiek leven leidde, en omdat koningen en koninginnen in hun eenzaamheid sowieso een dankbaar onderwerp voor een schrijver zijn. Over een persoonlijke band zei hij toen niets.

Zeven jaar later blijkt er dus een verborgen leven achter zijn interesse schuil te gaan. Bewijs is er niet en zal er als het aan de schrijver zelf ligt ook niet komen. DNA-bewijs noch de erfenis interesseren hem, zo meldt hij in interviews. Op diverse plaatsen doken nu wel naast elkaar portretten op van Van den Boogaard en de prins, die een ovalen gezicht en dunne lippen delen, maar de schrijver op zijn (niet met Bernhard gedeelde) blauwe ogen geloven is toch lastig - vooral gezien het tijdstip van zijn onthulling.

Het is een beproefd recept aan het worden, je nieuwe boek aan de man brengen met een omstreden bekentenis. In september vertelde Griet Op de Beeck in ‘De Wereld Draait Door’, voorafgaand aan de verschijning van ‘Het beste dat we hebben’, dat zij zich door een therapie was gaan herinneren dat zij als kind seksueel was misbruikt door haar vader, tevens het thema in haar nieuwe boek. In oktober vertelde Charlotte Mutsaers in een interview met de Volkskrant dat zij bij haar overleden broer aangetroffen kinderporno zou hebben doorverkocht, een gebeurtenis die zij verwerkte in haar nieuwe roman ‘Harnas van Hansaplast’.

Je vraagt je zo langzamerhand wel af waar het met de literatuur naartoe moet nu de fictieschrijvers zelf niet meer in de fictie lijken te geloven, en in hun publicteitscampagnes het gras voor hun eigen voeten wegmaaien. Want net als bij de roman van Op de Beeck heeft de onthulling vooraf van Van den Boogaard een grote impact op de leeservaring. Het vuistdikke ‘Kindsoldaat’ omspant driekwart eeuw en pas op bladzijde 387 belanden we op een poëziemiddag bij Juliana en Bernhard, bij de clou dus, ofwel de eerste ontmoeting waar iedere lezer nu onwillekeurig naartoe jaagt, ook omdat deze historische roman, hoe fraai en met vaart geschreven ook, zelf die kern ontbeert.

Meer dan het noodzakelijke ‘enige, echte’ familieverhaal biedt ‘Kindsoldaat’ een verzameling van familieverhalen en een veelheid aan personages, kleurrijk wel, maar vluchtig.

Lees verder na onderstaande afbeelding.

Familiegeschiedenis

Van den Boogaard start zijn familiegeschiedenis sterk en voortvarend: twee generaties eerder ‘bij de bron’ in 1884, ofwel de ontmoeting van zijn overgrootvader en overgrootmoeder. Op slot Metternich in Limburg, een kasteel met een Pruisische en een Limburgse poort, wordt de dochter van een Pruisische generaal voorgesteld aan de zoon van de kasteelheer. “Terwijl het gepraat, geklink van glazen en geschuifel van bestek op de achtergrond raakten, vielen ze in de liefde, het was zwaartekracht.”

Het jonge stel krijgt twee dochtertjes, Sophie en Stella, die al na een paar uur overlijden om vervolgens als merknaam S&S voort te leven in het bronwater waarmee de familie haar fortuin maakt. Enkele jaren later wordt nog een tweeling Max en Nol geboren. Deze jongens raken als kleuters bevriend met buurmeisje Nora dat verderop in Villa Flora geboren wordt.

Weer een decennium later ontwikkelt zich een ‘Jules et Jim’-achtige driehoek tussen het drietal, inclusief vroegtwintigste-eeuws Couperiaans verpozen in ledigheid in hogere kringen in Nice en Parijs, waarbij Nora de ene zoon (Nol) huwt en de andere (Max) bemint.

Nol raakt invalide door een schermongeluk waarbij de floret één oog en een deel van zijn hersenen raakt, avonturier Max wordt officier in het Duitse leger, strijdt in de Eerste Wereldoorlog én in de Tweede, en bezwangert Nora drie keer.

Haar middelste kind is dan de vrijgevochten, drankzuchtige Elsie die eind jaren vijftig op een besneeuwde Alpentop, in een Gipfeltreffen iets moois begint met PB, ‘Pruisisch Blauw’ zoals ze hem zal dopen. De affaire bloeit op onder het oog van Juliana (‘Mammie’) die zelf ook zeer gecharmeerd is van het vriendinnetje van haar man: “Elsie is het stukje geel in Het gezicht op Delft van Vermeer”, verzucht ze.

Ongrijpbare prins

Charmant zijn de taferelen die Van den Boogaard opdist zeker. Lichtvoetig en ironisch tekent hij de playboyplaatjes van wie (toen nog) onze alom geadoreerde ‘kollektieve vader’ was, de Prins der Nederlanden: de skivakanties, de motor met zijspan, de witte coltrui, de witte anjer, de poedels, de sportauto, het samen in privévliegtuig over het landgoed van moeder Armgard vliegen, je ziet het allemaal zo voor je in jaren vijftig technicolortinten. Voor de gepriviligieerde Elsie vertegenwoordigt de ongrijpbare prins ‘de vrijheid die gewonnen moest worden op alles wat eerbaar, kuis, moreel, volgzaam en zogenaamd juist was’.

Ironie schuilt er ook in de familiegeschiedenis die aan Elsie’s geboorte voorafgaat. In het grootste deel van de roman ligt het perspectief bij Elsie’s moeder Nora, een vrouw van haar tijd, die eerst non wil worden en dan wil studeren, maar die toch verzandt in liefdesperikelen, moederschap, deprimerende leegte. Nora keert zich af van de literatuur die ‘het leven als een neerwaartse gang’ presenteert, maar erg opwaarts krijgt ze haar eigen leven, ofwel deze roman, ook niet. Net zomin als haar dochter die uiteindelijk door haar prins, zwanger en wel, min of meer wordt uitgehuwelijkt aan een van zijn officieren.

De rest is de geschiedenis die de zich van zijn trauma bevrijdende schrijver nu overal vertelt. Die bevrijding heeft een in stijl en sfeer rijke, maar niet erg bevredigende roman opgeleverd.

Hoe inventief de schrijver ook met oude versjes strooit, literaire motieven verweeft met onze kollektieve geschiedenis, en beeldende, vloeiende zinnen vindt om de vele personages te typeren, ‘Kindsoldaat’ krijgt nergens de intensiteit of diepte van vergelijkbare koningsdrama’s (denk aan ‘The Crown’).

De leegte wordt genoemd maar pijn doet het niet. Het boek biedt meer camp en mythomanie dan dat Van den Boogaard een doordachte visie biedt op de geschiedenis van zijn familie of op die van de deugniet/prins/vader zelf.

Wie weet is Van den Boogaard echt ‘de zoon van’ en heeft hij nog niet genoeg afstand tot zijn onderwerp.

‘Kindsoldaat’ roept nu allereerst het verlangen op toch eens Bernhards biografie te gaan lezen.

Oordeel

Oscar van den Boogaard
Kindsoldaat
De Bezige Bij; 512 blz. €24,99
Oordeel: Fraai in stijl en sfeer, oppervlakkig portret