Zelfs de NOS liet Koning Toto binnen

‘Dit NOS-programma wordt mede mogelijk gemaakt door Toto.” Het zinnetje verscheen na Studio WK 22 even op een billboard. Het was me nog niet eerder opgevallen, en ik viel van mijn stoel. Zelfs de NOS, die via zuivere informatieoverdracht een gezonde democratie en samenleving nastreeft, liet Koning Toto binnen en draagt nu bij aan gokverslaving.

Ik had net ontspannen zitten te kijken naar het gesmeerde team rond presentator Sjoerd van Ramshorst en de praatgrage Jeroen Stekelenburg in Qatar. Ze hebben steeds leuke oud-voetbalvrouwen te gast zoals donderdag de spetterende Vlaamse Imke Courtois. En Van Ramshorst kletst alles aan elkaar alsof hij de spelers en clubs kan dromen, gooit er een leuk raadseltje in uit vroegere WK’s, en haalt de beelden aan die de wereld over gaan.

Ja, Luis Suárez (Uruguay) is te zwaar en ‘leek wel bergop te lopen’, en bondscoach Louis van Gaal verraste toen hij een bewonderende Senegalese journalist een knuffel gaf. Fijn, mooi, ontspannen. En toen die gokreclame. Bij het commerciële De Oranjewinter (SBS6) snap ik nog als zo’n oranje shirt met Betcity.nl erop in beeld komt. Maar de NOS…Ik vroeg een woordvoerder om dat eens uit te leggen.

Tv-maker Ajouad El Miloudi had net een uurtje eerder in zijn slotaflevering van #Ajouad (NTR) verteld hoe erg het is met die in 2021 gelegaliseerde goksites. Hij richt zich in zijn programma op mensen over wie ‘iedereen een mening heeft’ – eerder bijvoorbeeld Joden en vleeseters, nu geldwolven op de Zuidas, en gokkers.

Ajouad tuurt zich kierewiet in de gokkastenhal en snuift de luxe sfeer in het casino op. Hij kijkt mee met paardenrennen-wedders (‘wedden is gokken met voorkennis’) en bezoekt een middagje damesbingo. Gokken gebeurt in de hele samenleving. Het lijkt allemaal gezellig, avontuurlijk. Het geeft zo’n levendig gevoel dat het mensen afleidt van levensellende zoals pesten of een scheiding. “Een ongelukkige manier van omgaan met emoties”, zegt ex-psychiater Bram (Bakker; Ajouad geeft geen achternamen).

Bij verslavingsarts Marcel hoor je de gokverslaafden, anoniem. Eén verspeelde de hele overwaarde van zijn huis. Een profvoetballer vergokte al vijf tot zeven ton. Ze voelen zich beschaamd en eenzaam. Een ander, Ikbal, leeft er zelfs van, het geld komt en gaat, maar zonder wit inkomen kan hij geen huis huren, zonder adres geen DigiD aanvragen of stemmen. Hij sliep op een dak bij de Kalverstraat.

Gokken is geen geintje. En waar vijf procent van de spelers verslaafd is, brengt die groep zestig procent van de omzet bij kansspelen, zegt Ajouad. De nieuwe laagdrempelige goksites én hun reclames verleiden vooral jongeren, ruim twintig procent van de spelers is pas 18 tot 23 jaar, vult NPO Kennis het programma aan. Ik denk dan: die goksites kunnen wel van de staat zijn, zoals Toto, maar ze leunen ook op de levens die ze de goot in helpen.

En de NOS? Die zit klem. “We hebben een contractuele verplichting met de sponsoren van de Fifa en KNVB”, zegt de woordvoerder. “Die mogen dat billboard voor en na de uitzending van het WK innemen, en Toto is een van de sponsoren.” Ze zijn wel altijd terughoudend met adverteerders en spreken af dat ze volledig onafhankelijk blijven, vult hij snel aan. Nou, dit WK was al slikken, en we slikken nog heel even door.

Vijf keer per week schrijven Maaike Bos en Renate van der Bas columns over televisie.