Wie bij platenzaak Concerto wilde werken, moest van goede huize komen

Het is een kruip-door-sluip-door zaak, Concerto. Talloze trappetjes en gangetjes leiden platenkopers door de meerdere panden aan de Utrechtsestraat in Amsterdam. De eigenzinnige winkel is een begrip onder muziekliefhebbers, een bolwerk van muziekkennis sinds 1955. Wie hier wil werken moet van goeden huize komen.

“Hier werken leek een voorrecht,” vertelt auteur Ewoud Kieft dan ook in zijn nieuwe boek Concerto. Zelf stond hij als werknemer lang achter de balie van de platenzaak. Dat was een felbegeerde positie, waarnaar talloze mensen vruchteloos solliciteerden. Kieft heeft het smakelijk opgeschreven.

Zo moest je tijdens sollicitaties bij Concerto weten wie de zanger van Talking Heads was, hoe de vader van Jeff Buckley heette en wat de relatie tussen Henry Rollins en Sonny Rollins is. De antwoorden? David Byrne natuurlijk, en Tim Buckley. Maar de laatste vraag was natuurlijk een strikvraag, want er was helemaal geen relatie tussen die twee.

Concerto heeft altijd vreemde vogels getrokken

Ook de destijds piepjonge Kieft kreeg in de zomer van 1998 een dergelijke lastige vraag voorgeschoteld. Dave Brubeck, welk muziekgenre is dat? ‘Ik keek recht voor me uit, zonder iets te zeggen’, schrijft Kieft, die geen idee had. Hij had op de bonnefooi gesolliciteerd, een muziekkenner moest hij nog worden. “Van Dave Brubeck, de vrolijke, bebrilde jazzpianist, bekend van de cool jazz-standard ‘Take Five’, had ik toen nog nooit gehoord.”

Kieft, die dat nu nog als een wonder beschouwt, doorstond de beproeving tóch. Hij mocht zelfs meteen de volgende dag al komen werken. Dat was het begin van een liefdesrelatie met een muziekwinkel die hij nu op papier heeft gezet: van zijn boek spat de liefde voor ‘de mini-samenleving die een platenzaak is’ af.

“Mijn nieuwe collega’s leken stugge jongens, maar achter die stugheid bleek al snel veel vertedering te zitten. Ik ging echt een beetje van ze houden. Dat deed ik ook van de bijzondere klanten.” In het boek blijkt de ene bezoeker nog eigenaardiger dan de ander. “Concerto heeft altijd vreemde vogels getrokken, dat hoorde er echt bij.”

‘Ook dit soort zaken kunnen zomaar verdwijnen’

Door corona werd het de afgelopen tijd opeens spannend in de winkel, blikt Kieft terug: overleven dit soort plekken het eigenlijk wel? “Want ook dit soort zaken kunnen zomaar verdwijnen. Dat gevoel kreeg ik steeds meer.”

Het werd daarom tijd om de pen op te pakken. Maar wat vertelt zo’n lokale muziekgeschiedenis de buitenwereld?

“Waarom is kunst belangrijk? Omdat het troost biedt, en hoop, en de energie en de kracht om je leven weer aan te kunnen. Net als inspiratie, betekenis aan het leven en saamhorigheidsgevoel. Ik heb het verhaal boven Concerto willen uittillen. Door het vertellen van de levensverhalen van werknemers en klanten.”

Vaak gaan die verhalen over aan neurotisch gedrag grenzend fanatisme – kom niet tussen de plaat en de liefhebber. “Maar deze mensen bleken stuk voor stuk iets te hebben moeten overwinnen in hun leven, en muziek hielp ze daarbij. Ik kan er ook wel een beetje om lachen, om de bijzondere klanten die Concerto trekt, maar eigenlijk ben ik precies zo. Ik heb thuis ook duizend lp’s staan. Ik ben net zo fanatiek!”

De redding van Concerto kwam uit onverwachte hoek: de lp leefde op

Het boek neemt de lezer mee de vaderlandse muziekgeschiedenis in. Na de bloeiperiode van de cd’s, die de lp’s verdrukken, komt rond 2000 opeens het illegale downloaden op. Honderden muziekwinkels verliezen in die jaren het gevecht om de klant en verdwijnen.

Kieft beschrijft hoe de paniek dichtbij komt: ook de omzet van een roemruchte zaak als Concerto daalde. “Niemand in de industrie had er nog een antwoord op.”

De redding van Concerto kwam uit onverwachte hoek: de lp leefde op. Eerst kwamen klanten weer om dancemuziek op plaat vragen, wat Kieft bevreemdde: dat was toch digitaal opgenomen muziek? Maar al snel kwamen mensen ook voor andere genres op lp’s. Tegenwoordig is vinyl zelfs weer met afstand de best verkopende muziekdrager in de zaak – die inmiddels ook hifizaak is, en koffietent, en een plek om af en toe een concertje te zien.

De muziekliefhebber is geen uitstervend ras

Zaken als Concerto kunnen dus ook in het internettijdperk overleven, schrijft Kieft, maar alleen als de klanten blijven komen. “Platenzaken zijn plekken van waarde in steden. Het zijn publieke ruimtes, waar je, als je erom geeft, ook af en toe eens aan moet denken. Even gedachteloos iets bij bol.com bestellen doen veel mensen nu gelukkig minder. Zij komen naar Concerto.”

Over het voorbestaan van Concerto maakt Kieft zich daarom niet druk, al is het virus een bedreiging voor de omzet. Maar met klanten als de bloedfanatieke oud-­collega als Bas, die lang op de heavymetalafdeling werkte en zijn salaris steevast dírect spendeerde aan nieuwe lp’s voor zichzelf, kan de zaak nog wel even voort. “Ik beschouw de muziekliefhebber niet als een uitstervend ras. Het is zo’n beetje als de boekenlezer: die gaat ook niet weg. Er zal altijd een groep blijven die helemaal weg van is van het verzamelen van muziek.”

Het boek ‘Concerto’ verschijnt op 2 december bij De Bezige Bij.

Lees ook:

Waarom lp’s ineens twee keer zo duur zijn: ‘Dit gaat toch niemand meer kopen?’

Paniek in de platenzaak: de prijzen van nieuwe lp’s schieten omhoog. Een willekeurig oud album van Prince kost opeens geen twee, maar vier tientjes. ‘Dit gaat toch niemand meer kopen?’