We zijn allemaal reizigers, tonen de tulpenwerken van Jennifer Tee

Tienduizenden reizigers komen dagelijks zonder het te weten langs de twee Tulpenpalepai van Jennifer Tee. Twee kunstwerken van negen meter lengte hangen in de entreehal van de metro bij station Amsterdam Centraal. Er staan geometrische vormen op: de Amsterdamse grachtengordel, mensfiguren, pijlen en golven. Alles in rood, paars en geel, als een traditioneel geweven kleed.

Als de reizigers tijd hebben om even stil te staan, zien ze dat het kunstwerk een foto is van honderdduizend tulpenblaadjes, keurig geordend en op verschillende manieren op en naast elkaar gelegd. Een verbluffend werk, zelfs al is het een foto: hoe kun je zoveel blaadjes bij elkaar krijgen zonder dat ze verkleuren? En wat is de betekenis?

Een uur reizen verder, in Kunstinstituut Melly in Rotterdam, geeft een kleine solotentoonstelling van Jennifer Tee nu deels antwoord op die vragen. Hier is de volledige serie van twaalf van deze zelfde soort kunstwerken te zien. Ze noemt ze Tampan Tulip – tampan is het algemene woord voor deze ceremoniële kleden.

Een eigen verhaal

Deze werken zijn minder groot dan die in de Amsterdamse metro, maar minstens zo intrigerend. Wat aanvankelijk een herhaling van motieven en patronen lijkt, zijn stuk voor stuk kunstwerken met een eigen onderwerp, een eigen verhaal. Zo is er een tampan die ze Womb of Time noemt, ‘baarmoeder van tijd’, waarop mensfiguren zijn omgeven door cirkels, steeds met andere tulppatronen. Op het Ship of Souls, het zielenschip, is duidelijk een boot te herkennen, vogels, vissen en water.

Het werk heeft in de eerste plaats de oorsprong in het levensverhaal van Tee. Ze werd in 1973 in Arnhem geboren, en werkte na haar afstuderen aan de Rijksakademie in Amsterdam als kunstenaar over de hele wereld. Vaak gebruikte ze materialen die ter plekke aanwezig waren – in keramiek, vloerkleden en performances waarbij die kleden en voorwerpen een rol spelen. Zoals bij de heropening van het Stedelijk Museum Amsterdam in 2012. Ook in Melly is vrijdags en zondags een performance te zien, gebaseerd op patronen uit de tampans.

In 2005 kwam Tee voor het eerst op Sumatra. Haar vader was op Java geboren in een etnisch Chinees gezin, in 1950 reisde het gezin per boot naar Nederland. Op Sumatra zag Tee de palepai, Indonesische scheepskleden die al eeuwenlang op Sumatra worden gemaakt. De kleden tonen vrijwel altijd een schip, vaak hadden ze een rituele betekenis, bij huwelijken of begrafenissen. De meeste kleden zijn verdwenen, meegenomen door de Nederlanders.

Voor haar eigen versie van die palepai koos Tee met de tulpenblaadjes een op het oog ‘oerhollands’ materiaal. Ze liep als kind vaak door de tulpenvelden, haar opa en overgrootvader van moederskant waren tulpenkweker. Afhankelijk van de kleurkwaliteit en van hun houdbaarheid selecteerde Tee een aantal tulpensoorten. De blaadjes droogt ze in een oven. 1500 tulpenblaadjes zijn er nodig per vierkante meter. Sommige soorten zijn maar één keer op de markt, als de ‘oogst’ mislukt, kan het niet opnieuw worden gedaan. Dan moet er gewacht worden tot het volgende jaar.

De symmetrie in de composities suggereert een evenwicht, toch is ieder blaadje weer anders. Steeds staat het bewegen tussen verschillende werelden centraal – een beweging die direct voelbaar is in de performances. Een reis tussen leven en dood, in tijd of in levensfase, of als een reis in je hoofd. De reis van wat je kent naar het onbekende, uit nieuwsgierigheid of uit levensgevaar.

Jennifer Tee, ‘Still Shifting, Mother Field’, is tot 21 mei te zien in Kunstinstituut Melly in Rotterdam. kunstinstituutmelly.nl

In een eerdere versie van dit artikel stond: Haar in China geboren vader kwam op zijn negende naar Indonesië en reisde na de Tweede Wereldoorlog per boot naar Nederland. Dat klopt niet.

Lees ook:

De Noord-Zuidlijn maakt van Amsterdam een metropool

Vergeleken met andere wereldsteden houdt Amsterdam altijd iets dorps, maar in de nieuwe Noord-Zuidlijn waan je je in een ware metropool. De vijf ondergrondse stations zijn groots en meeslepend - niet in de laatste plaats door de kunstwerken die er te zien zijn.