Wat doen we in vredesnaam aan TikTok?

Wat een hachelijke vorm van entertainment is TikTok toch: gezichtsherkenning, Chinese beïnvloeding, een giftig algoritme waarover we steeds weer nieuwe onaangename feiten leren. Vorige week brachten De Groene Amsterdammer en RTL Nieuws het verontrustende bericht dat mensen met een gevoeligheid voor een eetstoornis op TikTok in no time terechtkomen in een continue stroom filmpjes over eetstoornissen.

De makers daarvan delen hun crashdiëten en het aantal kilo’s dat ze zijn afgevallen, grapjes vanuit de eetstoorniskliniek, en de zoektocht naar een vol gevoel op zo min mogelijk eten. Binnen een half uur kan een nieuwe gebruiker al in zo’n fuik terechtkomen, als hij of zij daarin geïnteresseerd is – iets wat TikTok kan afleiden van de seconden die er naar een filmpje worden gekeken.

Gevaarlijk snel in een fuik

Verontrustend, maar niet verbazingwekkend, na alles wat we al over het algoritme hoorden. In juli 2021 deed de Wall Street Journal onderzoek naar hoe TikTok achter onze diepste verlangens komt, en maakte een filmpje waarin wordt uitgelegd hoe gevaarlijk snel TikTok zijn gebruikers een fuik in stuurt.

De onderzoekers hadden automatische accounts (bots) aangemaakt die waren geprogrammeerd met bepaalde interesses. Het account dat geprogrammeerd was met een interesse in ‘sadness and depression’ belandde na drie minuten op een depressief filmpje, dat het tweemaal keek – een eerste teken voor het algoritme dat de gebruiker zich niet zo top voelt. Vier minuten later gebeurde hetzelfde met een soortgelijk filmpje, en het was voor TikTok nog even zoeken waar het de gebruiker nu precies om ging (vriendschap? liefde?), maar na 36 minuten ging maar liefst 93 procent van de filmpjes over depressie.

Nochtans zien veel hulpverleners niet hoe groot de invloed is van het platform, zei Groene Amsterdammer-journalist Eva Hofman bij Humberto Tan op Radio 1. Begrijpelijk van die hulpverleners: ze moeten al zoveel, en er is zoveel dat de boel ingewikkeld maakt. De lockdowns van de afgelopen jaren leidden tot een sterke stijging in eetstoornissen bij jongeren, en lange wachttijden.

Diabetesmedicijn

En dan is er nog de populaire cultuur die TikTok voedt, en die door TikTok gevoed wordt. Onlangs schreef ik al over de gevreesde terugkeer van heroin chic, onder bezielende leiding van Kim Kardashian. Die gebruikte daarvoor semaglutide, een diabetesmedicijn dat de afgelopen tijd gretig aftrek vindt onder de rich and famous: actrices, realitysterren en Elon Musk. Gezond is het niet, en ook niet echt legaal. Wel duur, en dat je er enorm winden van gaat laten is maar de minste bijwerking. Maar Hollywood heeft bepaald dat het de status van een mager lijf waard is (en kent daarmee status toe aan dat magere lijf).

Wat gaan we hier in vredesnaam aan doen? Humberto Tan had een kleine tip, in ogenschouw nemende dat ‘linksom of rechtsom, die kinderen op TikTok zitten, dat is gewoon een feit’: hij stuurt zijn eigen kinderen filmpjes waarvan hij vindt dat zij die moeten zien, om zo het algoritme te beïnvloeden.

Slim, maar de prijzenswaardige betrokkenheid van deze vader is niet voor elke ouder weggelegd. Het internet is ingewikkeld, veel ouders hebben het druk en zijn niet van alles op de hoogte. En bovenal: het zou niet de verantwoordelijkheid van ouders moeten zijn om dit machtige algoritme handmatig te bevechten.

Er moeten echt betere oplossingen komen.