Wat de president van Frankrijk gemeen heeft met zekere kerkvaders

Het citaat is afkomstig van Jacques Chirac, president van Frankrijk en werd genoteerd in Le Monde (1988). Bij ons zou hij - denk ik, hoop ik - met schande overladen zijn en hooguit nog in aanmerking zijn gekomen voor een plaatsje als backbencher.

Nederlandse politici met on-vrouwvriendelijke uitspraken komen in het boek 'Vrouwen zijn mislukte mannen' ('Cette mâle assurance') van Benoîte Groult niet voor. Het is een bundeling uitspraken, vanaf Adam en Eva tot nu, die in de loop der eeuwen over vrouwen zijn gedaan.

Bar origineel is het idee voor zo'n verzameling niet. De verbijstering die mij bekroop toen ik, lang geleden alweer, voor het eerst kennisnam van met name de woorden die gerenommeerde kerkvaders over de door hen verfoeide sekse uitstrooiden, heeft plaatsgemaakt voor een 'nou-ja-dat-weten-we-nu-wel'-gevoel. Wat niet wegneemt dat filosofen, theologen, wetenschappers en schrijvers zulke waanzinnige karakteristieken voor de vrouw hebben bedacht, dat ze nu wegens discriminatie voor de strafrechter zouden hebben gestaan.

Je zou denken, schrijft Benoîte Groult, dat het kolder was, als de gevolgen niet zo ernstig waren geweest. Want die uitspraken, afkomstig uit verschillende culturen, zijn ongetwijfeld van invloed geweest op de positie van de vrouw, hier en elders, toen en - niet overal misschien maar toch - nu; het 'vocabulaire van de vrouwenhaat' is, constateert Groult, zelfs in de twintigste eeuw nog te vinden. De 'promoting van het mannelijke' lijkt wel een 'marketingcampagne die werd geleid met meesterhand'. En: “Bij de klassieken was de gebrekkigheid van de vrouw een wetenschappelijke waarheid, bij de christenen werd ze een goddelijke openbaring en voor de moderne geneeskunst weer wetenschappelijke waarheid”. Bed, keuken of bordeel, voor functies of kwaliteiten elders waren vrouwen niet geschapen.

Wie nog niet eerder met deze treurige historie heeft kennisgemaakt, zal lelijk opkijken van een citaat als, pakweg, dit van Thomas van Aquino: “De vrouw beantwoordt niet aan de oorspronkelijke bedoeling van de natuur die streefde naar perfectie (de man), maar aan de tweede bedoeling, zoals ontbinding, misvormdheid en verval.” Of dit, van Euripides: “Het is beter dat een man het levenslicht aanschouwt dan een duizendtal vrouwen.”

Maar stiekem heb ik toch een beetje moeten lachen om deze van Sacha Guitry, Frans toneelschrijver en -speler: “Als de vrouw goed was, zou God er wel een hebben”. Groult is strenger: “Het zou juister zijn om te zeggen dat men, om God te beletten een vrouw te nemen, van tevoren al had verklaard dat ze slecht was!”