Waarom reist een vijftienjarige naar het kalifaat?

Is ze een terrorist of een schoolmeisje dat erin is geluisd? In een nieuwe podcast probeert journalist Josh Baker te achterhalen wat de vijftienjarige Shamima Begum bezielde toen ze zich bij IS aansloot.

Pas vijftien jaar is de Londense Shamima Begum als ze met twee schoolvriendinnen besluit af te reizen naar Syrië om zich aan te sluiten bij het ‘kalifaat’ van IS. Het zou bijna vier jaar duren voordat er weer iets van haar werd vernomen. In 2019, na de val van het kalifaat, duikt ze op in een vluchtelingenkamp. Nee, zegt ze tegen de stomverbaasde Times-correspondent die haar toevallig tegen het lijf loopt, spijt heeft ze niet van haar keuze. Maar terug naar het Verenigd Koninkrijk wil ze wel. Twee kleine kinderen heeft ze al verloren in de oorlog. Het derde, waar ze op dat moment zwanger van is, moet een veilig thuis krijgen.

Wat is er in die jaren in het zogenaamde kalifaat met Begum gebeurd? En hoe komt een vijftienjarige erop om naar IS af te reizen? In de podcast I’m not a monster: The Shamima Begum Story doet BBC-journalist Josh Baker een dappere en uitgebreide poging om Begums verhaal te reconstrueren.

Wereldwijde mediastorm

Dat is lastig, want Shamima is al jaren het middelpunt van een wereldwijde mediastorm en bijbehorend meningencircuit. Voor veel Engelsen deed haar nonchalante, ontkennende houding over de gruweldaden van IS de deur dicht. Anderen betoogden juist dat het meisje slachtoffer was van de terreurgroep. Een magazinecover waarop ze poseert in een hemdje en strakke jeans maakte onlangs de tongen opnieuw los.

Baker, die zich voor seizoen 1 van I’m not a monster al boog over het verhaal van een Amerikaanse IS-vrouw, sprak niet alleen met Begum zelf, maar interviewde ook talloze bronnen in Syrië en elders om Begums tijd in het kalifaat te reconstrueren. Daarbij kwam ook aan het licht dat de man die Begum en haar vriendinnen de grens over smokkelde, voor Canada spioneerde.

Spijt van zijn daden

Interessant, maar ook huiveringwekkend is Bakers gesprek met Begums Nederlandse echtgenoot, de Arnhemse jihadist Yago Riedijk. Begum noemt hun huwelijk in de podcast ‘abusive’. Riedijk betuigde onlangs spijt van zijn daden bij IS, maar lijkt in het interview met Baker geen centimeter te willen toegeven.

Uitsluitsel over wie Shamima Begum is, en waarom ze huis en haard verliet, lijkt de podcast niet te geven. “I felt like I was not inside my body, it felt like a dream almost”, vertelt ze over het moment dat ze vertrekt. Misschien weet ze zelf inmiddels ook niet meer zo goed wat haar bezielde.