Klassiek & Zo
Waarom het geven van sterren bij een recensie helemaal niet zo eenvoudig is
Het was zo aan het eind van het jaar best een nieuwtje. Niet dat het insloeg als een vuurwerkbom, maar toch. De Amsterdamse krant Het Parool kondigde aan geen sterren meer te geven.
Bij besprekingen van concerten, films, boeken, theater- en operavoorstellingen zou het weer moeten gaan om de onderbouwing, om het betoog van de criticus en niet om de 'bondige slotsom' uitgedrukt in het aantal sterren. Het sterrensysteem schiet zijn doel voorbij, liet de krant weten, omdat 'de sterren boven het stuk zwaarwegender zijn geworden dan het geschreven oordeel van de recensent'.
En ja, daar zit wat in. Men voegde de daad bij het woord en in de eerste krant van het nieuwe jaar was het inderdaad vergeefs zoeken naar de sterren - want dat was toch het automatisme waarop ik mezelf betrapte toen ik de recensie las. Maar ga je door het ontbreken van sterren de recensie beter lezen? Ikzelf als beroepsmatig geïnteresseerde ben wat dat betreft misschien niet een graadmeter, omdat ik (muziek)recensies altijd woord voor woord spel.
Sterren. Soms regent het ervan, dan weer schitteren ze door afwezigheid. Op onze redactie Cultuur & Media hebben we er uitvoerig over gediscussieerd voordat we er in september 2012 mee begonnen. Sommige delen van de krant doen er nog steeds niet aan mee. Zo delen de literatuurcritici bij ons geen sterren uit, met dezelfde argumenten die Het Parool nu aanvoert. Wij kozen voor het vijf-sterrensysteem waar ook alle andere nationale en internationale kranten mee werken. Het idee van rapportcijfers van 1 tot 10 gooiden we al snel overboord, al zou dat tot nauwkeuriger beoordelingen kunnen leiden. Er zijn redacteuren die om die reden pleiten voor de mogelijkheid om halve sterren in te voeren. Want hoewel de 'driester' gelijk staat aan een zes à zeven, wordt die honorering vaak gezien als vlees noch vis - een laf oordeel! Een halfje kan dan helpen.
Glijdende schaal
In sommige kranten worden aan opera's meerdere sterrenbeoordelingen gegeven: twee voor de enscenering en vier voor de muziek bijvoorbeeld. Maar ja, dan zou je ook het decor, de individuele zangers, de kostuums en het licht aparte sterren kunnen geven, en dan is het eind zoek. Een collega van deze krant vond een uitvoering een keer zo wereldschokkend, dat hij bij wijze van uitzondering zes sterren wilde geven. We snapten hem, maar we hebben het niet gedaan, omdat je op zo'n glijdende schaal alleen maar verder gaat glijden. Soms leest een eindredacteur een recensie nauwkeurig om tot de conclusie te komen dat het aantal sterren niet overeenkomt met de inhoud. In overleg met de criticus worden de sterren dan na wat geharrewar aangepast.
U ziet, het geven van sterren lijkt eenvoudig, maar dat is het niet. Over zin en onzin ervan zal hier ter redactie, dankzij Het Parool, vast opnieuw gedebatteerd worden. Zoals over zin en onzin van componisten-jubeljaren ook elk nieuw jaar gepraat wordt. Zo vieren we in 2018 ronde sterf- en geboortejaren van Rossini, Debussy, Gounod en Bernstein. Nou en?, zou je kunnen denken, en dat doen we ook meestal. Maar als het Rossini-jaar ertoe zou leiden dat zijn negen Napelse opera's hier eindelijk eens aandacht zouden krijgen - al was het er maar één - dan jubel ik graag mee. Alleen al het feit dat iemand bijvoorbeeld het topwerk 'Ermione' zou aandurven, verdient de maximale vijf sterren.
