Waar komen al die rappers ineens vandaan?

Nederlandse hiphop is groter dan ooit. Maar wie doet ertoe in de scene? Muziekrecensent Klaas Knooihuizen geeft een korte cursus voor lezers die de draad kwijt zijn. Vandaag: waar komen al die rappers ineens vandaan?

Of je nou verliefd bent, een barbecue geeft, lekker met je kont wilt schudden of behoefte hebt aan een portie rauwe straatrap; voor iedere gemoedstoestand is er een Josylvio-nummer.

Jo-wie? Ja, kom op. Geen artiest werd op Spotify door Nederlandse gebruikers het afgelopen jaar zo vaak ge­streamd als hij. Hoe kreeg hij dat voor elkaar?

Vooruit, we stellen hem kort voor. Hiphop wordt doorgaans geassocieerd met de buitenwijken van grote steden, maar Josylvio groeide op in Het Gooi. Voor zijn Egyptische vader terugkeerde naar zijn geboorteland, verdiende die zijn geld als horecaondernemer en sprak hij zijn zoon aan met Yussef. Josylvio’s moeder Lia Bijster is Nederlands en had als volkszangeres een bescheiden hitje met ‘Niemand weet ’t’. Zij noemt haar zoon Joost. Dat Josylvio zo populair is heeft hij niet alleen te danken aan de muzikaliteit die hij van moeder erfde. Het zakeninstinct van vader is zeker zo belangrijk.

In 2018 bracht hij niet minder dan 48 nummers uit. Voor rappers is dat al aan de hoge kant, voor muzikanten in andere genres is het duizelingwekkend. Zij denken doorgaans in traditionele albums. Een stuk of tien goede nummers die een consistent verhaal vertellen, dat is de heilige graal. Rappers redeneren anders. Tien geslaagde nummers en veertig waarover ze net iets minder tevreden zijn, dat is nog altijd meer dan alleen die beste tien.

Wat opvalt, is de lengte van Josylvio’s nummers. Grofweg de helft klokt onder de drie minuten. De vier-minutengrens overschrijdt hij zelden. Slim van hem. Een liedje van vijf minuten past twaalf keer in een uur; een liedje van drie minuten kun je in die tijd twintig keer draaien. Zo vergroot je de kansen om aan het eind van het jaar bovenaan de lijstjes te staan. Veel jonge luisteraars hebben trouwens ook helemaal geen zin in lange intro’s en dat soort ongein. Nederlandse cijfers ontbreken, maar de Amerikaanse Billboard Top-100 rekende uit dat de gemiddelde top-10-hit in 2019 ruim een halve minuut korter duurt dan in 2015.

Spotify en YouTube

De jonge doelgroep verklaart voor een deel waarom rappers zo goed scoren. Toen de hitlijsten nog door verkoopcijfers werden bepaald, waren werkenden relatief belangrijker dan scholieren. Zij hadden geld om cd’s te kopen. Nu streaming leidend is, gaat het niet langer om besteedbaar inkomen, maar om besteedbare tijd. Een jongen van elf heeft meestal meer mogelijkheden dan zijn ouders om op Spotify rond te hangen.

En op YouTube natuurlijk. Rappers maken aanzienlijk meer videoclips dan andere muzikanten, aantrekkelijke video’s die je steeds opnieuw wilt zien. Met een beetje geluk worden er memes uitgehaald: stille beelden of korte stukjes die, soms voorzien van een grappige tekst, zelfstandig gedeeld kunnen worden. Dat levert een rapper niet direct geld op, maar wel aandacht. Uiteindelijk komt dat op hetzelfde neer. Je kunt dus maar beter zorgen dat je video een beetje meme-waardig is.

Twee is meer dan één

Soms ontstaan memes toevallig. Onlangs haalde jongerenzender FunX een prank uit met Josylvio. De taxichauffeur die in het complot zat, scheurde als een idioot door het verkeer. ‘Ben je gek?!’ schreeuwde de rapper vanaf de achterbank. Een still van zijn verontwaardigde hoofd deelde hij – voorzien van die quote – met zijn half miljoen volgers op Instagram. Reken maar dat zij die meme in gesprekken op Whatsapp en Facebook veelvuldig gebruiken.

Dan zijn er nog de featurings, samenwerkingen: rappers doen allemaal op elkaars tracks mee. Natuurlijk, de inkomsten moeten ze dan delen, maar in de regel is één plus één meer dan twee. Als Josylvio een liedje maakt met Frenna, komen zowel zijn fans als die van Frenna het bij hun suggesties tegen. Die kickstart vergroot de kans dat het liedje in populaire afspeellijsten terechtkomt. Op ongeveer twee op de drie nummers die Josylvio in 2018 uitbracht, was hij niet de enige rapper. De popwereld heeft deze truc inmiddels ook ontdekt. Het recent verschenen album van Ed Sheeran kent een gastenlijst, waarvoor iedere festivaldirecteur zou tekenen.

Het klinkt allemaal enorm opportunistisch en dat is het ook een beetje. Ja, er wordt aantrekkelijke muziek gemaakt – daarmee staat of valt alles. Maar daar lijkt het rappers niet alleen om te doen. Tot een jaar of vijf geleden rapten ze vooral over hoe goed ze konden rappen en hoeveel ze van hiphop hielden. Tegenwoordig troeven ze elkaar af door op te scheppen over hun bankrekening. Zoals Josyvlio rapt op ‘Gimma’, straattaal voor game: ‘Ik speel het spel, haat niet op mij, maar haat die gimma, bro / Je mening laat me koud, ik word alleen warm van dough.’ Voor de goede orde: dit gaat niet over koekjes bakken. Dough, dat zijn knaken. Reken maar dat Josylvio inmiddels meer koekjes kan kopen dan dat hij op kan.

Lees ook:

Noorderslag toont de hiphopkoorts van de Nederlandse popmuziek

Als we Noorderslag moeten geloven - de thermometer van de Nederlandse popmuziek - dan heeft de popmuziek koorts. Hiphopkoorts. Online is dat al jaren de grootste stroming en ook live is de opkomst onstuitbaar. In Groningen kon je niet om de hiphopacts heen. Waarom zou je? Kwaliteit genoeg.