Vurige kritiek op warme gevoelens

Hoe steviger ik taalkritiek veroordeel, des te feller zijn vaak de reacties van de critici. Afgelopen vrijdag noemde ik kritiek op ‘warme temperatuur’ in de aflevering van dinsdag (die ging over de vraag wanneer je temperatuur als warm of koud ervaart) ‘volstrekte onzin’. Prompt kreeg ik reacties van critici die vonden dat ik nu ‘te hoog van de toren’ blies, of te zeer in de richting van ‘alles moet kunnen’ ging. Anderen waren ‘het niet eens’ met ‘mijn opvatting’, of vonden dat je het wel ‘door de vingers kunt zien’, maar dat het toch ‘slordig’ is, zeker voor mensen ‘met een bèta-opleiding’, want die hebben het ‘vroeger zo geleerd’.

Tja, het spijt mij, beste bèta-critici, maar u zit toch echt helemaal fout. Het gaat hier niet om meningen of mijn particuliere opvatting, het is elementaire taalwetenschap. Om het bèta-achtig te formuleren (ik ben zelf ook een bèta): als je een X als (erg) Y ervaart, dan kun je spreken van ‘een Y-e X’ (de uitgang -e kan wegvallen als X een het-woord is). Een temperatuur die je als (erg) aangenaam ervaart is een aangename temperatuur, een druk die je als (erg) zwaar ervaart is een zware druk. Dat heeft niets te maken met het feit dat je een stijging van temperatuur of druk meestal uitdrukt met het woord ‘hoger’.

De wereld is geen scheikundeproefje

Ik kan mij voorstellen dat een scheikundeleraar bij een proefje de leerlingen op het hart drukt om in het verslagje iets als ‘warme temperatuur’ te vermijden omdat die ervaring daar niet relevant is, maar dit betekent niet dat je het woord ‘warm’ nooit met het woord ‘temperatuur’ zou mogen combineren. Dat zou absurd zijn, en ook niet in overeenstemming met de werkelijkheid. De wereld is geen scheikundeproefje en niet alle teksten zijn verslagjes van een experiment.

U kunt zelf natuurlijk krampachtig ‘warme temperatuur’ vermijden, maar er is geen grond voor kritiek op anderen.