Recentelijk verschenen drie boeken over de Oekraïense president Volodomir Zelenski. De kwaliteit verschilt nogal.
In westerse media figureert de Oekraïense president Volodomir Zelenski vaak als David die het opneemt tegen Goliath, of Harry Potter tegen Voldemort. Waar in het fictieverhaal held Potter weigert de naam van schurk Voldemort te noemen, krijgt in het echt schurk Poetin spontaan last van afasie als hij over Zelenski praat.
Zelensky - De oorlogspresident van NRC-redacteur Steven Derix en de Oekraïense journaliste Marina Shelkunova begint met een interview dat president Poetin in 2019 gaf. Waarom hij Zelenski niet heeft gefeliciteerd met diens verkiezing tot president, is de vraag. Poetin verzet zich eerst in een vertoog waarin hij de naam Zelenski niet over de lippen krijgt, maar later vermant hij zich: vooruit, wie weet zal hij die ambtgenoot wiens naam hij niet noemt nog weleens ontmoeten. ‘Voor zover ik kan overzien is hij een kei in zijn vak, hij is een goede acteur’. Maar, voegt Poetin toe: ‘Even serieus, het is één ding om iemand te spelen, maar het is heel wat anders om iemand te zíjn’.
Wat Vladimir Poetin betreft is Oekraïne een nepstaat op historisch Russisch grondgebied, geleid door een komiek die speelt dat hij president is.
Voorlopige schetsen, omdat Zelenski nog lang niet klaar is
Wie is Zelenski, afgezien van dat cliché? Wie dat wil weten kan kiezen uit drie recente Nederlandstalige biografieën. Het zijn per definitie voorlopige schetsen, omdat Zelenski nog lang niet klaar is, maar een biograaf moet toch opschieten, want de man is nu actueel, zolang het Poetin nog belieft. Desondanks hebben Derix en Shelkunova een fijn en informatief boek geschreven. De twee andere boeken zijn dat niet.
De biografie, zoals de pretentieuze ondertitel luidt van het boek van de Oekraïense journalist Serhi Roedenko, biedt wel wat nuttige achtergrond, maar nul analyse. Het is geschreven voor Oekraïens publiek, de uitgever levert er nauwelijks context bij voor Nederlands publiek.
Nog erger haastwerk levert Don Croonenberg (Zelensky - de clown tegen de tsaar), die grossiert in vaagheden als (op één bladzijde) ‘naar verluidt…’, ‘het verhaal gaat…’ en ‘ook wordt gefluisterd’.
Derix en Shelkunova gaan beknopt maar gedegen in op de geschiedenis van Oekraïne, vooral het recentere deel dat ook Zelenski’s carrière beslaat. Als acteur bekritiseerde hij het verrotte systeem, waarin hij tegelijkertijd zakelijk opereerde als eigenaar van een theaterproductiebedrijf. Een greep uit de toestanden waar Zelenski en zijn theatergezelschap ooit op moesten inhaken: de corrupte president Janoekovitsj, bekend om zijn gouden wc-pot, die zich in 2014 liet redden door Russische commandotroepen; de vergiftigde president Joesjtsjenko en diens gekibbel met premier Joelia Timosjenko; de ‘separatisten’ in de Donbas en de ‘groene mannetjes’ op de Krim.
Grappen over gevoelige kwesties
De auteurs hebben veel oude sketches opgediept, die tonen hoe gewaagd Zelenski grapte over gevoelige kwesties. Zoals in april 2014. In Donetsk, het hol van de leeuw waar net de separatisten de macht hebben gegrepen, zegt hij: ‘Het zou eigenlijk niet zo slecht zijn als Poetin president zou worden van Oekraïne. Dat zou betekenen dat we de Krim terug zouden krijgen.’
Door die teksten heen schemert de moed die we nu kennen van de oorlogspresident. Want dat is toch het beeld dat uit alle biografieën oprijst: brandschoon is Zelenski niet, dapper is hij wel.
Steven Derix met Marina Shelkunova
Zelensky - De oorlogspresident
Alfabet; 224 blz. € 19,99
Serhi Roedenko
Zelensky - De Biografie
Atlas Contact; 224 blz. € 20
Don Croonenberg
Zelensky - de clown tegen de tsaar
Willems Uitgevers; 180 blz. €19,95
